ماکروسفالی اختلال در رشد سر نوزاد است که به دلایل مختلفی می‌تواند صورت بگیرد. در این حالت سر نوزاد از اندازه سر نوزادان دیگر و حالت طبیعی آن بزرگتر است. این بیماری علائم زیادی ندارد اما چند نشانه وجود دارد که می‌تواند به تائید وجود این بیماری کمک کند. تشخیص این بیماری توسط متخصص صورت می‌گیرد و بر اساس تشخیص‌شان درمان متناسب را ارائه می‌دهند. در ادامه مقاله به توضیحات کاملی درباره این اختلال خواهیم پرداخت.
برای دریافت مشاوره در زمینه ماکروسفالی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
در ماکروسفالی، سر نوزاد تحت تاثیر قرار می‌گیرد و از حد معمولی آن بسیار بزرگتر می‌شود. وجود سر بزرگتر همیشه نشانه بیماری و خطر نیست اما در بعضی موارد می‌تواند از یک اختلال مغزی خبر بدهد. سر نوزاد باید حداقل از 98 درصد کودکانی که در سن و سال او هستند بزرگتر باشد تا تشخیص ماکروسفالی داده شود.
ماکروسفالی به طور مستقل یک بیماری نیست و نشانه‌ای از وجود مشکلات دیگر است که با بزرگتر شدن سر، خودش را نشان می‌دهد.
هیدروسفالی: در بعضی از موارد یک مشکل در ساختار مغز باعث به وجود آمدن ماکروسفالی می‌شود مثل هیدروسفالی که مایع درون بطن‌ها و حفره‌ها جمع می‌شود.
عفونت در سیستم عصبی: ممکن است وجود باکتری و ویروس باعث بروز عفونت در سیستم عصبی کودکتان بشود و با به وجود آوردن بیماری‌هایی مثل مننژیت، عفونت غشای مغزی و آنسفالیت و التهاب قوی در بافت‌های مغز موجب به وجود آمدن آن شود.
راشیتیسم: در بیماری راشیتیسم ویتامین D در بدن کودک شما کم می‌شود و در این حالت اختلالی در رشد متناسب اسکلت بدن صورت می‌گیرد که استخوان سر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود از حد معمول آن بزرگتر شود.
اختلالات مغزی: مشکلاتی مانند تومور اگر در مغز به وجود بیایند ممکن است باعث ماکروسفالی شود. بعضی از نقص‌های مادرزادی در قسمت سر نیز می‌تواند باعث بزرگ شدن سر شود. مانند هیدرانسفالی (وجود نداشتن یکی از نیم‌کره‌های مغز) و مگالنسفالی (افزایش ماده مغز به طور غیرعادی) از جمله این موارد هستند.
اختلالات ژنتیکی : بعضی از مشکلات و نقص‌های ژنتیکی مثل سندروم سوتوس می‌تواند منجر به بزرگ‌شدن سر نوزاد بشود. این اختلال ممکن است بر جمجه تاثیر بگذارد و باعث ماکروسفالی و مدل سر غیرعادی شود. نوزادانی که اوتیسم دارند ممکن است در کودکی دچار این بیماری بشوند.
برای آگاهی بیشتر در زمینه بیماری‌های ژنتیکی کلیک کنید.
ضربه خوردن: ضربه خوردن به سر می‌تواند باعث خونریزی داخلی مغز و تورم آن شود که در این حالت ماکروسفالی به صورت موقت ایجاد می‌شود.
برخی از بیماری‌های دیگر که می‌توانند موجب ماکروسفالی بشوند شامل
هماتوم طولانی مدت و برخی از جراحی‌های مغزی
سندروم مورکیو
سندروم هولر
عموما در کودکانی که ماکروسفالی آن‌ها ارتباطی به ژنتیک ندارد و به دلیل بیماری‌های دیگر به وجودآمده به جز داشتن سر بزرگتر از حد متناسب آن، علائم دیگری ندارد اما چند نشانه وجود دارد که ممکن است با ماکروسفالی دیده شود. این نشانه‌ها عبارتند از
یادگیری به زودی اتفاق نمی‌افتد و طول میکشد
معلولیت و عقبافتادگی ذهنی
رشد بسیار زود سر
رشد کند بدن
همراه شدن با بیماری‌هایی مثل اوتیسم و صرع
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری صرع کلیک کنید.
متخصص با بررسی ویژگی بدنی نوزاد حداقل در 1 سال اول می‌تواند وجود ماکروسفالی را تایید کند و برای تشخیص از یک سری ابزار و آزمایشات استفاده می‌کنند.
اولین کاری که پزشک برای تشخیص ماکروسفالی انجام می‌دهد بررسی کردن ویژگی‌های بدنی است. اولین قسمتی که در معاینه فیزیکی مورد بررسی قرار می‌گیرد قسمت نرمی است که در سر نوزاد وجود دارد. بعضی از مشکلات مانند هیدراننسفالی که باعث ماکروسفالی می‌شوند با معاینه کردن این قسمت از جمجه تشخیص داده می‌شود. متخصص می‌تواند خونریزی ناشی از آسیب فیزیکی را هم در این روش تشخیص دهد.
سونوگرافی می‌تواند آن‌چه که در زیر استخوان جمجمه وجود دارد را به سرعت نشان دهد و به تشخیص پرشک کمک کند.
اسکن پرتو نگاری کامپیوتری از اشعه x استفاده می‌کند تا بتواند یک تصویر سه بعدی از جمجمه داشته باشد. این به پزشک کمک می‌کند که بتواند کل مغز را بررسی و نقطه آسیب دیده را پیدا کند.
امآرآی از یک میدان مغناطیسی استفاده می‌کند تا یک تصویر واضح و قابل اطمینان از همه قسمت‌های جمجمه داشته باشد. برای دقیق و قابل اعتماد بودن این تصویر لازم است که کودک مدتی را آرام و بدون حرکت باشد پس ممکن است در این روش متخصص از مقداری آرام‌بخش که برای آرام کردن کودک لازم است استفاده کند.
با آزمایش‌های مختلف خون و یا نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی پزشک می‌تواند بعضی از تشخیص‌های لازم را انجام دهد. با آزمایش خون می‌توان علت‌های بیماری ژنتیکی را تشخیص داد. اگر متخصص لازم بداند قسمتی از مایع نخاعی را از قسمت پایه نخاع استخراج می‌کند و آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورت نیاز این نمونه برداری از لایه‌های بالای مغز انجام می‌شود.
شدت حساس بودن کودک، ضعف در عملکرد مکیدن، بی‌انرژی بودن و وجود مشکل در فرآیند رشدی، از جمله علائم ژنتیکی می‌باشند.
وجود بعضی از شرایط باعث می‌شود که احتمال بروز ماکروسفالی در نوزادتان بیشتر شود. ژنتیک یکی از مسائلی است که می‌تواند زمینه به وجود آمدن این بیماری را افزایش دهد. اگر در یکی از اقوام و خانواده شما یک شخص مبتلا به ماکروسفالی وجود داشته باشد می‌تواند این ژن را به فرزند شما نیز بدهد و او را مبتلا کند. بعضی از بیماری‌ها(مانند اوتیسم) اگر در خانواده شما وجود داشته باشد می‌تواند باعث وجود این بیماری بشود. (در5 تا 15 درصد کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است این اتفاق بیوفتد.)
برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلال اوتیسم کلیک کنید.
عوامل دیگری که زمینه را برای ماکروسفالی تا حد زیادی فراهم می‌کنند شامل
بیماری الکساندر
کاناوان
نوروفیبروماتوز
مبتلا شدن مادر به زیکا در دوران بارداری
درمان ماکروسفالی به علت به وجودآورنده آن بستگی دارد که چه عاملی باعث بروز این بیماری شده است. اما چند روش وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن‌ها تاحدودی این بیماری را کنترل کرد.
جراحی: جراحی تنها روشی است که ممکن است برای انواع ماکروسفالی‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. نوع جراحی که انجام می‌شود نسبت به میزان بزرگی و علت به وجود آورنده آن فرق می‌کند. در نوعی از ماکروسفالی مثل موقعی که علت آن ضربه است، کاملا درمان صورت می‌پذیرد اما در زمانی که علت هیدروسفالی است فقط با جراحی کنترل می‌شود.
دارودرمانی: ممکن است که پزشک برای کنترل ماکروسفالی از دارو استفاده کند. در بعضی از دلایل ماکروسفالی مثل راشیتیسم می‌توان با دارو یا موادغذایی مناسب آن را درمان و کنترل کرد. ماکروسفالی که ناشی از اختلالات ژنتیکی باشد درمان نمی‌شود و فقط می‌توان آن را کنترل کرد.
درمان قطعی ماکروسفالی به علت به وجود آمدن آن بستگی دارد. در بعضی موارد به طور کامل درمان می‌شود و در بعضی موارد تنها می‌توان آن‌را کنترل کرد
در کودکانی که دچار ماکروسفالی شده‌اند ممکن است که دلیل اصلی آسیب مغزی نباشد و در مغز هیچ مشکلی وجود نداشته باشد. در این حالت فقط بزرگی جمجمه باعث ماکروسفالی شده است. پس همیشه ماکروسفالی به معنی وجود اختلال در مغز نیست.
برای دریافت مشاوره در زمینه ماکروسفالی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.