مشاوره روانشناسی و روان درمانی
مشاوره روانشناسی و روان درمانیمشاوره روانشناسی و روان درمانی
مشاوره روانشناسی و روان درمانیتاثیر چاقی بر سلامت روان
چاقی و سلامت روان چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ چاقی و اضافه وزن علاوه بر خطرات جسمانی که برای فرد ایجاد می‌کنند، بر سلامت روان نیز تاثیر می‌گذارند. داشتن وزن مناسب امروزه برای بسیاری از افراد به نوعی چالش تبدیل شده‌است. این چالش دغدغه‌ی افراد را برای رسیدن به اندامی زیبا و کاهش اضافه وزن دو چندان کرده‌است. در مورد تاثیر چاقی و اضافه وزن بر سلامت جسمی اطلاعات زیادی در دسترس است. همان طور که می‌دانید اضافه وزن می‌تواند بر بیماری‌های قلبی، کبد، دیابت، فشار خون بالا و... تأثیرگذار باشد. اما موضوع مهم‌تر این است که چاقی علاوه بر سلامت جسمانی بر خلق خو و سبک زندگی افراد نیز تأثیر می‌گذارد و این اثر می‌تواند دو جانبه باشد. در ادامه این مقاله به ارتباط چاقی و سلامت روان می‌پردازیم. پیش از آن پیشنهاد می‌کنیم مقاله تاثیر چاقی بر سلامت روان را مطالعه کنید.
منبع : تاثیر چاقی بر سلامت روان
چه چیزهایی باعث چاق شدن می‌شوند؟
1. ژنتیک
بخش مهم و انکار نشدنی در چاقی، وراثت است. این طور نیست که چاق شدن و اضافه وزن امری پیش بینی شده باشد، اما به طور کل فرزندانی که والدین چاقی دارند بیشتر در معرض اضافه وزن قرار می‌گیرند. هر چیز خوراکی که مصرف می‌کنید بر عملکرد ژن‌ها تأثیر می‌گذارد.
2. اعتیاد به غذا خوردن
اغلب غذاهای شیرین شده با قند، مواد غذایی بی‌خاصیت و پر از چربی سیستم پاداش‌دهی مغز را تحریک می‌کند؛ مرکز پاداش دهی مغز، این مواد خوراکی را با مواد مخدری مانند الکل و نیکوتین مقایسه می‌کند و به نوعی منجر به اعتیاد غذایی می‌شود. برخی افراد در مقابل این غذاها کنترل خود را از دست می‌دهند و همانند یک معتاد گرایش زیادی به مصرف آن‌ها دارد. اعتیاد یک مشکل رفتاری پیچیده است که اغلب از روان نشأت می‌گیرد و غلبه بر آن نیاز به روان درمانی دارد.
3. در دسترس بودن غذاهای بی‌خاصیت
در دسترس بودن غذاهای بی خاصیت یکی دیگر از عوامل افزایش سایز و افزایش بی‌رویه وزن در افراد است. امروزه انواع و اقسام مواد خوراکی به خصوص غذاهای بی‌ارزش در دسترس هستند و فروشگاه‌ها مواد غذایی فراوری شده همچون نوشابه، سوسیس و کالباس را دقیقا در معرض دید خریداران قرار می‌دهند. مصرف زیاد فست فودها و غذاهای فرآوری شده افراد را در معرض چاق شدن قرار می‌دهد و علاوه بر آن باعث ایجاد اعتیاد غذایی می‌شود.
4. قند
قند یکی از چاق کننده‌ترین مواد غذایی اضافه شده در برنامه غذایی زندگی مدرن است. مصرف قند کنترل نشده و اضافی بر عملکرد بیوشیمیایی و هورمون‌های بدن تأثیرات مخربی می‌گذارد و به میزان زیادی منجر به چاقی و اضافه وزن می‌شود. قند حاوی گلوکز و میزان زیادی فروکتوز است. فروکتوز مانند گلوکز منجر به سیری نمی‌شود و تنها ذخایر انرژی در بدن را افزایش می‌دهد. همین موضوع باعث اضافه وزن و چاقی می‌شود.
5. انسولین
انسولین از جمله هورمون‌هایی که تأثیر عمده‌ای بر متابولیسم بدن می‌گذارد. انسولین سلول‌های کبد را وادار می‌سازد تا قند خون را به صورت گلیکوژن ذخیره کنند. تجمع بیش از حد گلیکوژن در سلول‌های ماهیچه‌ای انرژی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این انسولین کارکرد بافت‌های چربی را مختل می‌کند و مانع از سوخت چربی می‌شود. در مجموع انسولین متابولیسم بدن را کنترل می‌کند و باید در حالت تعادل نگه داشته‌شود. مثلا مصرف کربوهیدرات‌ها انسولین خون را افزایش می‌دهد، موجب برهم زدن تعادل آن در خون می‌شود و در نهایت از دست رفتن کالری و کاهش وزن را به بار می‌آورد. بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدارت یکی از روش‌های کاهش وزن محسوب می‌شود.
6. مصرف برخی داروها
مصرف برخی از داروها همچون داروهایی که برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرند، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی باعث چاقی و اضافه وزن می‌شوند. این داروها مغز را دچار اشتباه می‌کنند و باعث تجمع چربی در نواحی مختلف بدن می‌شوند.
مشکلات و پیامدهای اضافه وزن
افزایش وزن احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، اختلالات اسکلتی عضلانی، آرتروز، سرطان تخمدان، سینه، پروستات، کیسه صفرا، کلیه و سرطان روده را افزایش می‌دهد. اضافه وزن در دوران کودکی با احتمال چاقی بیش از حد در بزرگسالی، مرگ زودرس، ناتوانی در بزرگسالی، دشواری در تنفس، فشار خون بالا و افزایش خطر شکستگی همراه است. علاوه بر این چاقی مشکلات روحی روانی بسیاری را برای افراد به وجود می‌آورد که در ادامه به صورت مفصل در مورد آن‌ها صحبت کرده‌ایم.
ارتباط چاقی و اعتماد به نفس
مطالعات جدید نشان داده است نوجوانان دارای اضافه وزن نسبت به همسالان دارای وزن نرمال از حرمت نفس پایین‌تری برخوردارند. این تفاوت به خصوص در حدود 13-14 سالگی که زمان حساسی در تحول حرمت نفس است، بیشتر می‌شود. تمسخر، طعنه زدن و سرزنش و بدرفتاری کودکان دیگر می‌تواند در اعتماد به نفس پایین و ایجاد مشکلات دیگر روانشناختی دخیل باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله اعتماد به نفس را مطالعه کنید.
بر اساس پژوهش‌ها اعتماد نفس پایین در این کودکان می‌تواند باعث میزان بالای غمگینی، احساس تنهایی و عصبی بودن شود. همچنین احتمال گرایش آن‌ها به رفتارهای پرخطر مثل اعتیاد به الکل بیشتر می‌شود. برای کسب اطلاعات در زمینه الکل کلیک کنید.
این کودکان با احتمال بیشتری از جمع دوستان و خانواده کناره گیری می‌کنند. به طور کلی خیلی از افراد دارای اضافه وزن به دلیل برآورده نشدن انتظاراتشان، خودپنداره ضعیف‌تری از خود پرورش می‌دهند. همچنین ممکن است ارزیابی منفی‌تری از ظاهر خود داشته باشد. این ارزیابی منفی می‌تواند بر سایر جنبه‌های زندگی به خصوص برقراری روابط آن‌ها اثرگذار باشد و یا آن‌ها را به سمت مصرف سیگار بکشاند. برای کسب اطلاعات در زمینه مصرف سیگار کلیک کنید.
ارتباط چاقی با افسردگی
تاثیر چاقی بر سلامت روان وچاقی و افسردگی عموما ارتباط دوسویه دارند. داشتن اضافه وزن می‌تواند در بروز مشکلات خلقی و افسردگی تأثیرگذار باشد. همچنین چاقی می‌تواند از پیامدهای افسردگی باشد. این ارتباط دوسویه را در ادامه بررسی کرده‌ایم. مطالعه مقاله افسردگی افسردگی در این زمینه می‌تواند مفید باشد.
چاقی منجر به افسردگی
چاقی می‌تواند با مسائل عاطفی مثل غمگینی و افسردگی مرتبط باشد. مطالعات نشان داده است افراد چاق 25 درصد بیشتر در معرض اختلالات خلقی مثل افسردگی اساسی قرار می‌گیرند. چاقی و اضافه وزن می‌تواند باعث ایجاد تصویر منفی از خویشتن، حرمت نفس پایین‌تر و ارتباط کمتر با دیگران شود. همه این عوامل در ایجاد افسردگی دخیل‌اند. افراد دچار چاقی خیلی اوقات خود را طرد شده و دچار تبعیض می‌یابند. به علاوه اضافه وزن می‌تواند باعث بروز دردهای مفاصل و بیماری‌های جدی مثل دیابت و فشار خون شود. این بیماری‌ها فرد را خانه نشین کرده و از انجام فعالیت‌های مورد علاقه دور کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد افسردگی اساسی کلیک کنید.
افسردگی منجر به چاقی
همانطور که چاقی می‌تواند منجر به افسردگی شود، افسردگی هم تا حد زیادی می‌تواند در بروز اضافه وزن مؤثر باشد. بر اساس پژوهشی نوجوانان دارای علائم افسردگی، به احتمال بیشتری در سال بعد دچار اضافه وزن می‌شدند. همچنین بر اساس این پژوهش نوجوانان افسرده در مرز اضافه وزن در سال بعد چاقی چشمگیری نشان دادند. توصیه می‌کنیم مقاله علائم افسردگی را مطالعه کنید.
افراد افسرده به احتمال زیادی برای فرار از رنج‌های عاطفی به خوردن روی می‌آورند. خیلی اوقات نسبت به تناسب اندام و رعایت رژیم‌های غذایی مناسب بی‌اهمیت و بی‌انگیزه می‌شوند. این افراد معمولا کمتر ورزش می‌کنند و سبک زندگی غیرفعالی دارند. معمولا اختلالات افسردگی با تغییرات ناگهانی در وزن همراه است. همچنین بر اساس مطالعات در افسردگی میزان سروتونین خون کاهش می‌یابد. به همین دلیل این گروه افراد گرایش بیشتری دارند با خوردن بیشتر کمبود سروتونین را جبران کنند و ناخودآگاه به خوددرمانی بپردازند.
عوامل خطر مشترک افسردگی و چاقی
خیلی از عوامل خطر در چاقی و افسردگی مشترک است. تعلق داشتن به طبقه اجتماعی-اقتصادی پایین، عدم درگیر شدن در فعالیت‌های فیزیکی، بیکاری و تغذیه نامناسب خطر بروز هر دو مشکل را افزایش می‌دهد.
ارتباط اضطراب با چاقی
چاقی می‌تواند با اضطراب و مشکلات اضطرابی ارتباط زیادی داشته باشد. بر اساس مطالعات انجام شده، اضافه وزن افراد با افزایش اضطراب و مصرف مواد مخدر ارتباط دارد. در این مطالعه اختلال اضطراب فراگیر و اختلالات وحشتزدگی در میان افراد دارای اضافه وزن شایع‌تر از گروه افراد دارای وزن طبیعی بود. برای شناخت اختلال اضطراب فراگیر کلیک کنید.
بر اساس پژوهشی افراد مضطرب دارای اضافه وزن، به دلیل افزایش خطر مشکلات جسمی مثل مشکلات متابولیک، دیابت، مشکلات قلبی، اضطراب و استرس بیشتری را تجربه می‌کنند. همچنین چاقی به دلیل افزایش بازخوردها یا ارزیابی‌های اجتماعی می‌تواند احتمال اضطراب و نگرانی در مورد قضاوت‌های اجتماعی را بیشتر کند. این مسئله زمینه ایجاد مشکلاتی مثل اضطراب اجتماعی و وحشتزدگی را در افراد به خصوص نوجوانان افزایش می‌دهد. برای کسب اطلاعات در زمینه اضطراب اجتماعی کلیک کنید.
همچنین اضافه وزن می‌تواند تحت تأثیر فشارهای عصبی و آسیب‌های تجربه شده قرار گیرد. بر اساس پژوهشی در سال 2014 افرادی که در کودکی مورد آزار و اذیت جسمی و جنسی بوده‌اند در بزرگسالی بیشتر در معرض چاقی قرار گرفته‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله کودک آزاری را مطالعه کنید.
ارتباط اختلالات خوردن با چاقی
جالب است بدانید اختلالات تغذیه تنها منجر به کمبود وزن در افراد نمی‌شود. در پرخوری عصبی فرد به دلیل تجربه تنش عصبی شدید، اجبار زیادی را برای خوردن مقادیر زیاد غذا حس می‌کند. در ادامه معمولا این افراد به دلیل اضطراب و احساس گناه به جبران‌های افراطی مانند ورزش بیش از حد یا بالا آوردن می‌پردازند. خیلی اوقات این جبران‌ها از اضافه وزن جلوگیری می‌کند. اما در نهایت اغلب پرخوری عصبی در افراد باعث اضافه وزن و مشکلات جسمی می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه پرخوری عصبی کلیک کنید.
چاقی و سلامت روان | تاثیر اجتماع و فرهنگ
فرهنگ غالب جوامع در سال‌های اخیر بیش از پیش به سمت ایده آل سازی اندام‌های لاغر و تشویق به داشتن وزن کم در افراد رفته است. اثر رسانه‌ها و تبلیغات را نمی‌توان دست کم گرفت. رسانه‌ها، فیلم‌ها و شبکه‌های اجتماعی به طور روزافزونی لاغری و وزن کم را الگوسازی می‌کنند و چاق بودن را به صورت نوعی نقص در نظر می‌گیرند. به این ترتیب تا حدی چاق بودن در جامعه پذیرفته نمی‌شود و افراد دارای اضافه وزن در مقایسه مستمر خود با الگوهای اجتماعی، احساس کمبود و ناکامی می‌کنند.
این مسئله می‌تواند بر خودپنداره، اعتماد به نفس و خلق کلی آن‌ها تاثیر منفی زیادی بگذارد. البته میزان تأثیر پذیری در افراد بر اساس نوع شخصیت و سلامت روان آن‌ها متفاوت است. همچنین به دلیل ایده آل سازی اندام لاغر در خیلی جوامع و ارزش دادن بر اساس ظاهر افراد، افراد چاق بیشتر مورد ارزیابی‌های منفی، بازخوردها و اظهار نظر دیگران و گاهی نادیده گرفتن در اجتماع قرار می‌گیرند. مشاوره تلفنی فردی به شما کمک می‌کند ضمن کاهش افسردگی و اضطراب ناشی از چاقی انگیزه‌ی لازم برای کاهش وزن و رسیدن به اندامی ایده‌آل را کسب نمایید.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از چاقی و کاهش وزن
اضافه وزن مانند بیماری‌های مربوط به آن قابل پیشگیری است. انتخاب سبک زندگی سالم و حمایت و آگاه‌سازی صحیح جوامع در پیشگیری و کاهش چاقی نقش مهمی ایفا می‌کند. محدود کردن مصرف غذاهای پر چرب، مواد قندی و نمک یکی از راه‌های کاهش وزن است. رعایت این مورد به خصوص در غذای کودکان و نوجوانان اهمیت زیادی دارد. بهتر است مصرف میوه و سبزیجات را افزایش دهید و فعالیت‌های فیزیکی و تحرک را قطع نکنید. افرادی که شغل‌های پشت میزی دارند بیشتر دچار افزایش وزن می‌شوند. بنابراین بهتر است روزانه مدتی را برای پیاده‌روی و تحرک اختصاص دهید. علاوه بر این‌ها اراده و انگیزه‌ی افراد در کاهش وزن امری انکار ناپذیر است. بهتر است ابتدا این اراده را در خود تقویت کنید و اعتماد به نفستان را افزایش دهید.
برای دریافت مشاوره در زمینه چاقی و سلامت روان می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع : تاثیر چاقی بر سلامت روان