بازتاب نوزادان | رفلاکس نوزاد | انواع بازتاب ها در نوزادان

بازتاب نوزدان عکس العملی است که آن ها در چند هفته اول بعد از تولد انجام می‌دهند؛ این بازتاب‌ها به رشد جسمی و فکری نوزاد کمک می‌کنند و جزئی از فرآیند طبیعی رشد او محسوب می‌شوند. بازتاب نوزدان انواع مختلفی دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بازتاب مکیدن، بازتاب چنگ زدن، بازتاب پلک زدن، بازتاب گونه و... اشاره کرد. اطلاع از بازتاب‌ها به والدین کمک می‌کند تا بتوانند از مشکلات جسمی و ذهنی کودک آگاه شوند و در صورت وجود مشکل برای درمان به موقع اقدام نمایند. در این مقاله انواع بازتاب‌های نوزادان به طور کامل توضیح داده شده است.

منبع: بازتاب نوزادان | رفلاکس نوزاد | انواع بازتاب ها در نوزادان

بازتاب نوزادان

بشر از همان ابتدا توانمندی‌های زیادی برای زنده ماندن و برقراری رابطه با دیگران  داشته است و به همین خاطر از بازتاب‌ها استفاده می‌کند. نوزاد انسان ناتوان است و برای ادامه‌ی زندگی خود از بازتاب‌ها استفاده می‌کند. بازتاب، پاسخ رفتاری ذاتی به محرک‌های خاص محیطی است. نوزاد در ماه اول تولد، به عنوان یک موجود بازتابی حساب می‌شود؛ زیرا اکثر حرکاتش از نوع بازتابی یا رفلکسی است. پس از رشد سیستم عصبی، برخی از حرکات بازتابی از بین می‌رود و بعضی دیگر تا پایان عمر باقی می‌ماند و ارادی می‌شوند. به طور کلی، اغلب بازتاب‌های نوزادان در ۶ ماه اول خاتمه می‌یابند. پژوهشگران معتقدند علت آن این است که با رشد قشر مخ، کنترل ارادی بر رفتار به تدریج افزایش می‌یابد. 

اهمیت اطلاع از بازتاب نوزادان

بازتاب نوزدان از روز تولد نوزاد شروع می‌شود و تا ۶ ماه بعد از تولد ادامه خواهد داشت. بازتاب در نوزادان متفاوت است و برای برخی از آنان دیرتر شروع می‌شود. اگر بازتاب‌های نوزاد زودتر از زمان مقرر ناپدید شوند اشکالی ندارد اما باقی ماندن آن‌ها امکان دارد نشان دهنده آسیب مغزی باشد. مشاوره کودک به والدین کمک می‌کند تا از علل رفتارها و بازتاب‌های کودک خود مطلع شوند و در صورت وجود مشکلات جسمانی و ذهنی جهت درمان و بهبود آن‌ها اقدامات مناسب را هر چه سریعتر به کار بگیرند. به طور کلی علائم آسیب‌های بازتاب شامل موارد زیر است:

1. عدم وجود رفلکس در نوزادان

2. ناپدید نشدن بازتاب پس از چند ماه

3. پدید آمدن مجدد بازتاب در سنین بالاتر

انواع بازتاب های نوزادان

از جمله انواع بازتاب نوزدان می‌توان به موراد زیر اشاره داشت:

1. بازتاب مکیدن

اگر انگشت خود یا چیزی را به سمت دهان نوزاد ببرید دهان خود را باز می‌کند و انگشت شما را می‌مکد. بازتاب مکیدن در نوزاد اغلب بعد از 4 ماهگی از بین می‌رود و ممکن است بعد از آن مکیدن در نوزاد به صورت ارادی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب مکیدن نوزاد کلیک کنید.

2. بازتاب گردن نوزادان

اگر سر نوزاد را به یک سمت برگردانی دست و پای موافق هم به همان سمت می‌روند که این بازتاب حدود 4 تا 6 هفته اول شکل می‌گیرد. این بازتاب در نوزاد نشانه‌ی مهمی از رشد سیستم عصبی و عملکرد کودک است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب گردن نوزاد کلیک کنید.

3. بازتاب بابینسکی

اگر کف پای نوزاد را تحریک کنید یا قلقلک دهید انگشتانش به سمت بالا می‌رود و باز می‌شود. این بازتاب نوزدان ممکن است تا دو سالگی ادامه داشته‌باشد اما بازگشت آن می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکل باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بابینسکی نوزاد کلیک کنید.

4. بازتاب پلک زدن نوزادان

اگر نور به سمت نوزاد بتابد یا شیئی به سمتش بیاید نوزاد پلک می‌زند. این بازتاب واکنشی غیر ارادی به محرک‌های بیرونی است. این بازتاب چشم نوزاد را مرطوب نگه می‌دارد و مانع از عفونت‌های چشمی می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب پلک زدن نوزاد کلیک کنید.

5. بازتاب گونه

اگر مادر با انگشت گونه نوزاد را به سمت گوشه دهان نوازش کند،  نوزاد  سرش را به سمت مادر بر می گرداند. بازتاب گونه به نوزاد برای پیدا کردن نوک پستان هنگام شیر خوردن کمک می‌کند. این بازتاب در سن سه هفتگی از بین می‌رود و تبدیل به چرخاندن سر می‌شود.اگر این بازتاب در 3 هفتگی از بین نرود ممکن است نشانه این باشد که به نوزاد اسیب مغزی وارد شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه گونه نوزاد کلیک کنید.

6. بازتاب پرش زانو در نوزادان

اگر به زانوی نوزاد خود ضربه کوچکی وارد کنید پای نوزاد به سمت بالا می‌اید. بازتاب پرش زانو اطلاعاتی را در زمینه کارکرد و سلامت سیستم عصبی نوزاد در اختیار قرار می‌دهد. شدید بودن واکنش یا عدم پرش زانو در صورت ضربه زدن می‌تواند نشانه‌ای از وجود اختلال در سیستم عصبی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب پرش زانو کلیک کنید.

7. بازتاب مورو

وقتی دست خود را پشت سر نوزاد بگذارید و بالا بیاورید و ناگهان رها کنید حالت بدن نوزاد به جالت بغل کردن در می‌اید به این واکنش بازتاب مورو گفته می‌شود. اگر این بازتاب بیشتر از 6 ماهگی طول بگشد نشان دهنده عقب ماندگی ذهنی است. آسیب‌های بازتاب مورو شامل موارد زیر است:

_ناتوانی در کسب بازتاب مورو می‌تواند نشان دهنده‌ی این باشد کودک شما دچار اسیب مغزی شده است

_اگر این بازتاب بعد از شش ماهگی ادامه پیدا کند نشان دهنده‌ی مشکل حسی -حرکتی است.

_ادامه یافتن بیش از زمان این بازتاب، نشستن، کنترل سر و سایر نقاط مهم حرکتی را به تأخیر می‌اندازد.

_این بازتاب به صورت دو طرفه است اگر یک طرفه بود می‌تواند به دلیل شکستگی استخوان بازو، کشیدگی و پارگی عصب بازوی  باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب مورو کلیک کنید.

8. بازتاب چنگ زدن در نوزادان

اگر وسیله ای را را در کف دست نوزاد قرار داده و قدری فشار دهید، پاسخ نوزاد این است که انگشت شما را چنگ می زند، عملکرد این بازتاب آماده کردن نوزاد برای چنگ زدن ارادی است. بازتاب چنگ زدن در سه تا چهار ماهگی از بین می‌رود. این بازتاب موجب آماده سازی کودک  برای چنگ زدن ارادی در آینده که از مهارت‌های حرکتی ظریف (حرکاتی مثل بستن بند کفش، برداشتن اشیای ریز، استفاده از قیچی) می‌باشد می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه چنگ زدن نوزاد کلیک کنید.

9. بازتاب راه رفتن

چنان چه نوزاد را بر سطح نسبتا محکم ایستاده نگه دارند، با تماس کف پاها با زمین، پس از چند ثانیه شروع به قدم برداشتن به جلو می‌نماید. عملکرد این بازتاب این است که نوزاد را برای راه رفتن ارادی آماده می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب راه رفتن در نوزاد کلیک کنید.

10. بازتاب شنا کردن در نوزادان

زمانی که نوزاد را در درون وان یا تشت آب قرار دهید. اون همانند حالت شنا کردن شروع به دست و پا زدن می‌کند. اگر  صورت بچه را در وان و یا ظرف آبی قرار دهید؛ او همانند شنا کردن، دست و پا می‌زند.این بازتاب در سن چهار تا شش ماهگی نا پدید می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه شنا کردن نوزاد کلیک کنید.

11. بازتاب خزیدن

وقتی نوزاد را روی شکم قرار دهید و کف پای او را فشار دهید نوزاد حالتی مثل خزیدن را می‌گیرد. این بازتاب با خزیدن واقعی کودک با چند ماهگی کودک متفاوت است و در سه چهار ماهگی ناپدید می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه خزیدن نوزاد کلیک کنید.

12. بازتاب لابیرنتی در نوزادان

اگر کودک را به سمت بالا بیاورید،سرش به سمت پایین حرکت می‌کند و اگر به سمت پایین بیاورید سرش به سمت بالا حرکت می‌کند. در واقع این عکس العمل در رابطه با نیروی جاذبه زمین است. این بازتاب در شش ماهگی محو می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه لابیرنتی نوزاد کلیک کنید.

13. بازتاب کف دست-چانه‌ای

اگر کف یکی از دست‌های نوزاد را قلقلک دهید، این خاراندن باعث می‌شود فک پایین نوزاد باز و بسته شود، بازتاب کف دستی – چانه ای در سه ماهگی نا پدید می‌شود.پدید آمدن مجدد این بازتاب در سنین پیری نشان دهنده آسیب در قشر پیشانی مغز می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب کف دستی چانه ای نوزاد کلیک کنید.

14. بازتاب بابکین در نوزادان

اگر به هر دو کف دست شیرخوار فشار وارد کنید، چشمان او بسته و دهانش باز می‌شود و سرش را تکان می‌دهد. بازتاب بابکین به مرور زمان و بعد از 6 ماهگی محو می‌شود. عدم وجود این بازتاب در نوزاد می‌تواند نشانه‌ای از اختلال در سیستم عصبی باشد اما برای کسب اطمینان قطعی لازم است با متخصص کودک مشورت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب بابکین نوزاد کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک و نوزاد می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

منبع: بازتاب نوزادان | رفلاکس نوزاد | انواع بازتاب ها در نوزادان