اختلال حافظه | انواع اختلالات حافظه و علل بروز آن‌ها

با شنیدن عنوان اختلال حافظه بی اختیار واژه فراموشی برای افراد یادآوری می‌شود؛ در حالی که فراموشی فقط یکی از سه دسته کلی از اختلالات حافظه است. اختلالات حافظه به سه نوع کلی افزایش حافظه، کاهش حافظه و تحریف در حافظه تقسیم می‌شوند که هر کدام از آن‌ها بر چند قسم است. بروز اختلال و ضعف در حافظه مشکلات فراوانی را برای افراد به وجود می‌آورد و بر جنبه‌های مختلف زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. آگاهی از نشانه‌ها و علل بروز هر کدام از اختلالات حافظه برای مبتلایان به آن‌ها ضرورت دارد و اولین قدم در درمان این مشکلات و تقویت حافظه محسوب می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تقویت حافظه کلیک کنید.

منبع: اختلال حافظه | انواع اختلالات حافظه و علل بروز آن‌ها

  

افزایش حافظه

بعضی جزئیات بی اهمیت و یا موارد فراموش شده بدون یادگیری مجدد، یادآوری می‌شود. این نوع از اختلال حافظه در بعضی اختلالات روانی از جمله وسواس، شخصیت پارانوئید و کاتاتونیا ممکن است مشاهده شود. این افزایش حافظه برای اختلال شناخته شدن، باید غیر عادی و بیش از حد روشن باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه شخصیت پارانوئید و کاتاتونیا کلیک کنید.

فراموشی از انواع اختلال حافظه

این نوع از اختلال حافظه به معنای ناتوانی در یادآوری اطلاعاتی است که پیش‌تر در حافظه ذخیره شده و قابل دسترسی بوده‌اند. همچنین ممکن است به صورت یا ناتوانی در ثبت اطلاعات جدید بروز پیدا کند. فراموش کردن اطلاعات به شکلی که روزانه برای هر کسی پیش می‌آید با فراموشی (amnesia) متفاوت است. زمانی ناتوانی در یادآوری فراموشی نام می‌گیرد که اطلاعات مهم و به مقدار زیاد از دسترس خارج شوند. این اطلاعات می‌تواند به اندازه افراد و تاریخ‌های مهم زندگی اهمیت داشته باشد. فراموشی انواع مختلفی دارد که بخشی از مهم‌ترین انواع آن را مرور می‌کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه فراموشی کلیک کنید.

1. فراموشی پیش گستر

در این نوع از اختلال حافظه فرد نمی‌تواند اطلاعات جدید را یادآوری کند و اطلاعات جدید در حافظه کوتاه مدت باقی نمی‌ماند. این اختلال حافظه معمولا بر اثر یک ضربه به مغز ایجاد می‌شود و وقایع و خاطرات قبل از ضربه برای فرد قابل یادآوری است.

2. فراموشی پس گستر

در این نوع از فراموشی برعکس فراموشی پیش گستر، فرد توانایی یادآوری وقایع پیش از حادثه را از دست می‌دهد اما وقایع و خاطرا جدید را می‌تواند به خوبی یادآوری کند. در موارد نادری ممکن است این دو اختلال حافظه همزمان بروز کنند. این نوع اختلال ممکن است در افراد مبتلا به وسواس فکری عملی نیز بروز پیدا کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال وسواس فکری عملی کلیک کنید.

3. فراموشی کلی گذرا

اختلال حافظه موقتی که شامل به خاطر نیاوردن اطلاعات پیشین و در موارد حاد، ناتوانی در تشکیل حافظه جدید می‌شود. انسداد رگ‌های مغزی به ویژه در افراد مسن و میانسال می‌تواند باعث این نوع از اختلال شود.

4. فراموشی حادثه‌ای

آسیب به حافظه بر اثر ضربه شدید به سر که ممکن است با افت هشیاری یا کما همراه باشد. این نوع از اختلال حافظه موقتی است و طول دوره بهبودی آن بستگی به شدت ضربه وارده دارد.

5. سندروم ورنیکه کورساکوف

فرد بر اثر سوء مصرف الکل هر دو نوع پیش گستر و پس گستر از اختلال حافظه را تجربه می‌کند. سندرم ورنیکه کورساکوف بیشتر در افرادی که کمبود ویتامین B1 داشته و بیش از حد الکل مصرف می‌کنند روی می‌دهد و گاهی با تحریف حافظه و یادآوری خاطرات غیر واقعی از زمان‌های نزدیک پیش و پس از مصرف الکل همراه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سندرم ورنیکه کورساکوف کلیک کنید.

6. یادزدودگی تجزیه‌ای

یادزدودگی تجزیه‌ای اختلالی نادر در حافظه که به طور ناگهانی و بدون وجود علت جسمی ظاهر می‌شود. فرد در یادآوری هویت و عناصر وابسته به آن نظیر رویدادهای مهم، محل زندگی، و حتی نام و تصویر خود دچار مشکل می‌شود. این اختلال حافظه معمولا در اثر حادثه ای پدید می‌آید که فرد توانایی روانی برای مقابله با آن را نداشته و به نوعی از آن فرار می‌کند. معمولا بعد از گذشت چند روز این حافظه برگشت می‌کند اما سود آن برای سیستم روانی فرد این است که حادثه شروع کننده اختلال هرگز به طور دقیق یادآوری نخواهد شد. برای کسب اطلاعات از دیگر اختلالات روانی کلیک کنید.

7. یادزدودگی دوران کودکی

افراد معمولا خاطره‌ای از سه تا پنج سال نخست زندگی خود ندارند و به علت رشد نایافته بودن بعضی نواحی مربوط به حافظه در مغز پیش می‌آید.

8. فراموشی تجزیه‌ای

فراموشی تجزیه‌ای اختلالی غیر معمول که هیچ علت پزشکی خاصی ندارد و معمولا بر اثر هیجانات شدید و شوک روانی ایجاد و باعث فراموشی پس گستر در فرد مبتلا می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه فراموشی تجزیه ای کلیک کنید.

تحریف حافظه

یادآوری خاطرات و وقایع و یا جزئیات آن‌ها به شکلی که در گذشته وجود نداشته اما فرد باور دارد که اتفاق افتاده. این نوع از اختلال حافظه به علل روانی و بدون مشکل پزشکی بروز پیدا می‌کنند.

1. آشناپنداری (déjà vu)

فرد موقعیتی جدید را که قبلا تجربه نکرده، تکراری می‌پندارد و احساس می‌کند که آشنا بوده و در آن موقعیت بوده است.

2. ناآشناپنداری (jamais vu)

این پدیده را می‌توان به نوعی مخالف دژا وو (آشناپنداری) دانست. در این اختلال حافظه فرد موقعیتی را که قبلا تجربه کرده ناآشنا می‌یابد. این پدیده به عنوان تحریف حافظه و نه کاهش حافظه دسته بندی می‌شود چرا که تفاوت آن با نقص در حافظه کوتاه مدت این است که مشکل نه در یادآوری بلکه در شناسایی موقعیت است. این اتفاق ممکن است بر اثر یک شوک بروز کند و معمولا چند لحظه تا چند دقیقه به طول می‌انجامد.

3. کریپتومنزیا

در این اختلال فرد توانایی یادآوری منبع اطلاعات را ندارد. آنچه معمولا اتفاق می‌افتد این است که فرد خاطره‌ای شخصی را در کتاب یا فیلمی به خاطر می‌آورد و یا به طور کلی نمی‌تواند منبع آن را یادآوری کند.

برخی دیگر از انواع اختلال حافظه

آلزایمر یکی از انواع اختلال حافظه

آلزایمر شایع‌ترین بیماری مربوط به اختلالات حافظه است که با گذشت زمان شدیدتر شده و در نهایت باعث مرگ می‌شود. این بیماری در سالمندان شایع‌تر است اما در سنین کمتری همچون چهل سالگی نیز بروز پیدا می‌کند. آلزایمر اعصاب مغزی را تغییر می‌دهد و در نتیجه ارتباط میان عصب‌ها از بین می‌رود. علاوه بر سن عوامل دیگری همچون تغذیه نامناسب، دیابت، وراثت و صدمات مغزی نیز در بروز آلزایمر موثر می‌باشند. علائم آلزایمر به شرح زیر می‌باشد:

_از بین رفتن حافظه

_بی قراری و گیجی

_تغییر در شخصیت و رفتار فرد

_ناتوانی در قضاوت و یافتن جهت‌ها

_فقدان عواطف

هرقدر که بیماری شدیدتر شود وابستگی فرد به دیگران نیز افزایش می‌یابد. به طوری که افرادی که در مرحله حاد بیماری هستند از انجام کارهای بسیار شخصی و روزمره خود بازمی‌مانند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه آلزایمر کلیک کنید.

آنسفالوپاتی خودایمن

طی این بیماری مغز ورم می‌کند و باعث تشنج و درگیری ذهنی می‌شود. ویروس مهم‌ترین عامل این بیماری می‌باشد. از این ویروس‌ها می‌توان به تب خال و هاری اشاره کرد. برخی از باکتری‌ها و بیماری‌های موجود در گربه، کنه و پشه نیز در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار هستند. برخی از مشکلات ناشی از آنسفالیت عبارتند از:

_اختلالات شناختی

_تشنج

_ناتوانی در حرف زدن، غذاخوردن و مشکلات بینایی

_مشکلات حسی مانند لمس شدن نیمی از بدن

_لرزش بدن و سردرد

اختلال حافظه | زوال عقل

زوال عقل اصطلاحی است برای اینکه مشکلات ناشی از بیماری‌های مغزی را تعریف کنند. از انواع بیماری‌های دمانس می‌توان به آلزایمر، دمانس عروقی، دمانس لویی بادی و دمانس پیشانی_گیجگاهی اشاره کرد. نشانه‌های زوال عقل با توجه به ناحیه ای که آسیب دیده است فرق می‌کند. عمده‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از:

_از بین رفتن حافظه مانند فراموشی جهت‌ها

_مشکل در سخن گفتن و درک حرف‌های دیگران

_عدم تمرکز و توجه

_ناتوانی در قضاوت، برنامه ریزی و سازمان دهی امور

_تغییر در شخصیت و رفتار

زوال عقل سه مرحله کلی دارد که طی این مراحل بیماری شدید‌تر می‌شود. امکان دارد که هرمرحله بین چند ماه تا چند سال به طول بینجامد. این مراحل به شرح زیر می‌باشند:

مرحله آغازین: در این مرحله فرد توانایی انجام کارهای روزمره و شخصی خود را دارد اما متوجه تغییرات خود نیز می‌شود. مثلا احساس می‌کند که به طور قابل توجهی گیج و فراموش کار شده است.

مرحله میانی: در این مرحله فرد به کمک دیگران نیاز پیدا می‌کند. مثلا مسیر روزمره و معمول خود را فراموش کرده و اطرافیان نزدیک را نمی‌شناسد. از طرف دیگر امکان دارد که فرد دچار بی قراری بشود.

مرحله پایانی: در مرحله آخر فرد تقریبا همه چیز را فراموش می‌کند و مهارت‌های شناختی از بین می‌رود. فرد در انجام هرکاری ناتوان شده و نیاز به کمک دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دمانس کلیک کنید.

علل ابتلا به اختلال حافظه

در دوران سالمندی توانایی حافظه فرد تا حدی کاهش می‌یابد و ممکن است نسبت به گذشته، تغییراتی در حافظه او ایجاد شود. اما این تغییر درحدی نیست که در زندگی روزمره مشکل ایجاد کند. اختلال حافظه بسیار شدید در دوران پیری نشان دهنده بیماری‌های مربوط به حافظه است. برخی از دلایل ابتلا به اختلال حافظه به شرح زیر می‌باشد:

1. اختلال حافظه | مصرف برخی از داروها

مصرف برخی داروها با عوارض جانبی همراه است و ممکن است منجر به اختلالات حافظه شود. برخی از داروها در سالمندان با گیجی و کاهش هوشیاری همراه است. از این داروها می‌توان به داروهای فشار خون، آرام بخش، ضد التهاب، ضد پارکینسون و ضد اسید معده اشاره کرد. این داروها در افراد جوان باعث مشکل خاصی نمی‌شود اما افراد مسن به دلیل تغییر در سوخت ساز بدن نسبت به این داروها آسیب پذیرتر هستند.

2. ابتلا به دلیریوم

در بیماری دلیریوم سطح هوشیاری به طور ناگهانی مختل می‌شود. دلیریوم به دلایل بسیار زیادی ایجاد می‌شود که از آن‌ها می‌توان به تغییر در ساختار مغز، تغییر سوخت و ساز، ایجاد سمیت و دلایل روانی اشاره کرد. دلیریوم بیماری سالمندی نیست و امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد. مواردی همچون کم آبی بدن، کمبود اکسیژن، عفونت، اختلال در خون رسانی و غیره احتمال ابتلا به دلیریوم را در سالمندی افزایش می‌دهد. از علائم اصلی دلیریوم می‌توان به عدم تمرکز، اختلال شناختی و کمبود توجه اشاره کرد.

3. اختلال حافظه | افسردگی شدید

نشانه‌های افسردگی و نشانه‌های اختلال حافظه شباهت بسیاری دارند. افراد سالمندی که افسردگی شدید دارند، نشانه‌های اختلال حافظه را از خود نشان می‌دهند. خلق و خو تاثیر مستقیمی با عملکرد شناختی دارد به طوری که افسردگی با علائمی همچون نقص توجه و عدم تمرکز همراه است. همچنین این افراد در انجام کاهایی که نیاز به تلاش دارد، تمایلی از خود نشان نمی‌دهند. علائم اختلال حافظه در میانسالی با درمان افسردگی برطرف می‌شود.

4. وجود برخی بیماری‌ها

برخی از بیماری‌ها سوخت و ساز مغز را مختل می‌کنند و حافظه و عمکلرد شناختی فرد با مشکل مواجه می‌شود. بیماری‌های مزمنی همچون اختلالات تنفسی، مشکلات کبدی و مشکلات تیروئید از دسته بیماری‌های تاثیرگذار بر ابتلا به اختلال حافظه می‌باشند. این بیماری‌ها در افراد سالمند با علائم غیرمعمولی همچون فراموشی، کمبود توجه، بی‌خوابی و خواب آلودگی همراه هستند.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال حافظه می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

منبع: اختلال حافظه | انواع اختلالات حافظه و علل بروز آن‌ها