نشخوار ذهنی | راه های درمان نشخوار فکری چیست؟

به توجه افراطی ذهن به یک رویداد و تمرکز بیش از حد بر چرایی‌ها و نکات منفی علت آن اتفاق، نشخوار ذهنی گفته می‌شود. نشخوار فکری نوعی گفتگوی درونی است؛ شکل ابتدایی گفتگوهای درونی برای یادگیری زبان و تقویت قدرت فکر کردن در کودکی صورت می‌گیرد. با رشد فرد و ارتقا سیستم عصبی و مدارهای مرتبط به تفکر، گفتگوهای درونی بر اساس سبک‌های تربیتی و نوع تجربیاتی که افراد پشت سر می‌گذارند، رشد پیدا می‌کنند. اما این گفتگوی درونی در بسیاری موارد بسیار مخرب بوده و سلامت روان افراد را به خطر می‌اندازد. تقریبا تمام انسان‌ها دچار نشخوار فکری می‌شوند اما آنچه که از اهمیت بالایی برخوردار است، شیوه‌ی مقابله افراد با آن‌ها است.

منبع: نشخوار ذهنی | راه های درمان نشخوار فکری چیست؟

  

افکار مخرب یا نشخوار ذهنی چیست؟

برای آنکه مفهوم نشخوار ذهنی را بهتر درک کنید، اتفاقی که در یک روز معمولی برای یک خانم رخ داده است را از زبان خود او برایتان شرح می‌دهیم. «یک هفته پیش اومدم سوار تاکسی بشم که یه آقایی گفت خانم نوبت منه کلی اینجا منتظر بودما. من برای این رفتم جلو بنشینم که همراه اون آقا دو آقای دیگه هم بودن و به نظرم این خیلی طبیعی بود که من باید جلو می‌نشستم. چیزی بهش نگفتم و رفتم عقب نشستم. از اون روز مرتب دارم با خودم فکر میکنم چرا بهش چیزی نگفتم، چرا اینقدر راحت گذشتم، اصلا چیزی که من راجع به برحق بودنم فکر میکنم درسته؟ چرا اینقدر آدم پررویی بود؟ چرا ساکت نشستم؟ الان یک هفته گذشته ولی این چراها از مغزم بیرون نمی‌ره».

گفتگوهای درونی گرچه همان فکرهای درونی شما هستند اما همیشه این فکرها مفید و موثر واقع نمی‌شوند. اگر تمرکز ذهن بیشتر بر جنبه‌های منفی اتفاقات باشد و یا شامل یادآوری مکرر خاطرات منفی شود تبدیل به نشخوارهای ذهنی می‌شود. نشخوارهای ذهنی نوعی توجه بیش از اندازه نسبت به رویدادهای گذشته است. فرق نشخوار فکری با نگرانی در این است که نگرانی‌ها یا همان استرس‌ها و اضطراب‌ها معطوف به رویدادهای آینده‌اند. کسی که نشخوار ذهنی دارد فقط به جنبه‌های انتزاعی یا فلسفی اتفاقات گذشته فکر می‌کند یعنی به چون و چرایی‌ها، فارغ از اینکه به بررسی راهکارهای حل آن در زمان حال بپردازد.

آیا نشخوارهای ذهنی و فکری می‌توانند آسیب زا باشند؟

تمامی فعالیت‌ها و رفتارهای ما تحت تأثیر افکار و احساسات ما شکل می‌گیرد. چنانچه ذهن از فکر و حس منفی تغذیه کند، آیا می‌تواند به رفتار سازگارانه و مناسبی هم منجر شود؟ ذهنی که در تاریکی‌ها رفت و آمد می‌کند نمی‌تواند جز تاریکی چیزی ببیند. افکار منفی بدون آنکه ثمری داشته باشد ذهن را بیمار می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه افکار منفی و راه‌های رهایی از آن‌ها کلیک کنید.

این گفتگوهای درونی می‌تواند سطح اضطراب و استرس را بالا ببرد و به مرور زمان زمینه‌های بروز افسردگی را فراهم کند. خیلی از نشانه های بیماری های روان تنی مثل سردردها، ناراحتی‌های معده و روده یا مشکلات گوارشی تحت تاثیر نشخوار فکری است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بیماری های روان تنی کلیک کنید.

آیا نشخوار ذهنی درمانی هم دارد؟

خوشبختانه عادت‌های مخربی که ذهن در طول زمان آن‌ها را در خود پرورش داده، قابل تغییر و بهبودی هستند اما نیاز به صرف زمان و تلاش فراوانی دارند. در اینجا چند روش برای ترمیم و بهبود سطح کیفی ذهن و درمان نشخوار ذهنی ذکر کرده‌ایم:

1. روش ذهن آگاهی در درمان نشخوار فکری و ذهنی

معمولا افراد از افکار در حال گذار از ذهن خود آگاه نیستند. خیلی مهم است که ببینید چه نوع فکری با چه محتوایی در حال عبور است. با این روش برچسب خوب یا بد زدن به افکار دردی دوا نمی‌کند. شما فقط ببیننده یا مشاهده کننده بی قضاوت افکارید. افکار را مانند ابرهایی ببینید که ازآسمان ذهن شما می‌گذرند. مشاهده صرف افکار که به آگاهی از آن‌ها منجر می‌شود یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش نشخوارهای ذهنی است.

2. روش به تاخیر اندازی

هر گاه در طی روز متوجه حضور نشخوار ذهنی شدید کمی درنگ کنید و به افکارتان بگویید که الان وقت ندارید؛ مثلا راس ساعت 10 شب به آن‌ها توجه خواهید کرد. این روش باعث می‌شود به جای این که ذهن کنترل افکار و رفتار شما را به دست بگیرید تحت اختیار و تربیت شما قرار گیرد.

3. روش انحراف فکر در درمان نشخوار ذهنی

این روش به گونه‌ای است که شما هر گاه در جریان منفی افکار قرار می‌گیرید آن را متمایل به جاده روشن بینی یا مثبت اندیشی می‌کنید. یعنی اگر ذهن شروع به ارزیابی‌های منفی در مورد یک رویداد کرد جهت آن را به سوی دست آوردهای مثبتی که می‌تواند داشته باشد برگردانید. جایگزین کردن نقاط روشن به جای نقاط تیره یکی از روش‌های شناختی است که در زمینه بهبود نشخوار ذهنی به کار برده می‌شود.

4. روش فاجعه انگاری

در این روش به بدترین رویدادی که می‌توانست اتفاق بیوفتد فکر کنید. این تکنیک در مورد نشخوار ذهنی معطوف به آینده، بسیار مؤثر است. وقتی به بدترین نتیجه فکر کنید کمتر از آنچه به وقوع خواهد پیوست نگران خواهید بود. این روشی پیشگیرانه نیز محسوب می‌شود که ذهن را برای رویارویی آماده می‌کند.

5. روش نوشتن افکار

وقتی افکار را می‌نویسید یک امر ذهنی را به عینی تبدیل می‌کنید. این فرآیند امکان کنترل بیشتر افکار را فراهم می‌کند. وقتی می‌نویسید اولین اتفاقی که می‌افتد این است که تعداد افکاری که ذهنتان را مشغول کرده کمتر از چیزی است که تصور می‌کردید و در مرحله بعد عینی شدن آن‌ها باعث می‌شود آن‌ها را به بزرگی که قلمداد می‌کردید نبینید و اغلب این تبدیل ذهن را خود به خود به دنبال راه حل گشتن وا می‌دارد.

6. روش کاریکاتور

افکاری منفی ذهنتان را که حول یک اتفاق منفی است تبدیل به یک صحنه کاریکاتوری کنید شخصیت‌ها و رابطه‌ها و رویدادها را در قالبی طنز آمیز در ذهنتان یا به صورت نقاشی در یک دفتر به تصویر بکشید. نگاه طنازانه به رویدادها یک راهکار خلاقانه برای خاموش کردن نشخوار ذهنی است.

7. روش ماموریت جدید

خیلی مواقع نشخوارهای ذهنی در اوقاتی که کار مشخصی نداریم ایجاد می‌شوند. هرگاه واگویه‌های منفی را احساس کردید برای خود یک ماموریت جدید ایجاد کنید مثلا یک کلاس جدی ثبت نام کنید یا با یک دوست برنامه دیدار هماهنگ کنید یا حتی یک فیلم خوب ببینید.

8. یادگیری مهارت حل مسئله

افرادی که معمولا به نشخوار ذهنی می‌پردازند بیشتر به سؤال‌های انتزاعی فکر می‌کنند و راه‌حل‌ها را نادیده می‌گیرند. برای مثال مدام از خود می‌پپرسند: «چرا این اتفاق همیشه برای من رخ می‌دهد؟ چرا فلان کس فلان چیز را به من گفت؟ چرا نمی‌توانم با مسائل سازگار شوم؟» چنین افرادی زمانی هم که به فکر راه‌حل هستند در آخر مستأصل شده و گمان می‌کنند هیچ توانایی در این زمینه و در حل مشکل ندارند. به جای این سؤال‌ا سعی کنید با دید بازتری به مسائل فکر کنید و تلاش کنید حداقل یک راه حل عینی برای مسئله پیش آمده در ذهن خود پیدا کنید. باید به دنبال راهکارهای مفید بگردید؛ می‌توانید از دوستان و نزدیکان خود برای حل مشکل مشورت بگیرید.

نشخوارهای ذهنی آزار دهنده‌تر شده‌اند!

استفاده از روش‌های ذکر شده نیاز به مهارت دارند. شما به تنهایی ممکن است تا حدودی و برای مدت کوتاهی بر نشخوارهای ذهنی خود غلبه کنید، اما بعد از مدتی دیگر روش‌های به کار برده شده اثر خود را از دست داده و افکار آزار دهنده با شدت بیشتری به شما هجوم می‌آورند. علت این امر نامناسب بودن روش‌ها نیست، چرا که بسیاری از متخصصان از همین تکنیک‌ها در درمان هایشان استفاده می‌کنند. استفاده از این تکنیک‌ها در کنار مشاوره روانشناسی به شما کمک می‌کند تا بتوانید به طور مؤثر از روش‌های علمی برای رسیدن به آرامش ذهنی استفاده کنید. مشاوران ما در مرکز هنر زندگی با آگاهی از جدیدترین روش‌های درمانی می‌توانند شما را در این مسیر راهنمایی نماینند.

برای دریافت مشاوره در زمینه درمان نشخوار ذهنی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

منبع: نشخوار ذهنی | راه های درمان نشخوار فکری چیست؟