سوگیری شناختی | راه های جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات

سوگیری شناختی و جلوگیری از سوگیری روانی در تصمیمات مسئله مهمی به حساب می‌آید. همه ما در تصمیماتی که در زندگی قرار است بگیریم دچار خطاهای ذهنی و سوگیری روانی می‌شویم. در سوگیری شناختی ، فرد به جای آن‌که اطلاعات و داده‌ها را بی‌طرفانه بررسی کند، آن‌ها را طوری تفسیر می‌کند که تصورات ذهنی خودش را تأیید کند و در نتیجه تصمیمات اشتباهی می‌گیرد. برای گرفتن تصمیمات درست و صحیح در زندگی لازم است که از این سوگیری‌های روانی که بیشتر انسان‌ها مستعد آن هستند جلوگیری کنیم یا آن‌ها را به میزان زیادی کاهش دهیم. در ادامه راهکارهایی جهت اجتناب از سوگیری‌ها را بیان کرده‌ایم که به شما کمک می‌کند تصمیمات عاقلانه‌تری بگیرید.

منبع: سوگیری شناختی | راه های جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات  

  

اهمیت جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات

برخی از تصمیم‌گیری‌ها تأثیرات زیادی بر مسیر زندگی‌­ دارند. مثلا تصمیم برای رفتن به دانشگاه و ادامه تحصیل یا تصمیم برای ازدواج با فردی مناسب و تشکیل خانواده یا حتی تصمیم برای انتخاب شغل از جمله این تصمیم گیری‌ها به شمار می‌آید. ما تمایل داریم که بیشتر اوقات تصمیماتی منطقی بگیریم، اما گاه در طی شرایطی احتمال دارد تا سوگیری شناختی و احساسی بر روی تصمیم گیری های ما ناخواسته تاثیر بگذارد، در نتیجه اشتباه و خطا در تصمیماتمان بالا می رود.

جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات

سوگیری شناختی یا روانی عبارتی است که برای بیان بسیاری از اثرات مشاهده گر در ذهن انسان به کار می‌رود، برخی از این اثرات می‌توانند منجر به انحرافات ادراکی، قضاوت نادقیق یا تفسیر غیرمنطقی شوند. در زیر مواردی از سوگیری‌های شناختی و احساسی آورده شده است که می‌توانند بر روند تصمیم‌گیری‌ها اثرگذار باشند. آگاهی از انواع سوگیری به شما کمک می‌کند تا درک کنید که چگونه می‌توانید تصمیم‌های بهتری بگیرید.
سوگیری روانی اغلب از تفکر ناخودآگاه نشأت می‌گیرد، بنابراین شناسایی آن در خودمان دشوار است. به همین دلیل، عاقلانه‌تر است که تصمیمات بزرگ را با مشورت و کمک دیگران بگیرید.

1. سوگیری تأییدی

سوگیری تأییدی زمانی روی می‌دهد که به دنبال اطلاعاتی برای پشتیبانی از باورهای فعلی‌تان هستید و داده‌هایی را که برخلاف باورهایتان هستند، رد می‌کنید. از آن‌جا که شما همه‌ اطلاعات مرتبط را در نظر نمی‌گیرید، ممکن است که تصمیمات سوگیرانه‌‌ای اخذ کنید.

2. ناهماهنگی شناختی

این حالت زمانی رخ می‌دهد که فرد به واسطه وجود دو عقیده متضاد در ذهنش احساس ناراحتی می‌کند. ناهماهنگی شناختی تقریبا در تمام تصمیم‌ گیری‌ها احساس می‌شود. زمانی که تصمیمات‌تان با ارزش ها و عقایدتان مغایرت داشته باشد، در نهایت آن تصمیم موجب ناراختی شما خواهد شد. برای مثال؛ کالایی را می خواهید بخرید که هزینه اش بسیار بیشتر از آن چیزی است که در نظر داشتید، با آوردن دلایل و متقاعد کردن خودتان بر روی ارزش هایتان پا می زارید، و یا این که برای اجتناب از ناهماهنگی شناختی، جنس ارزان تر را خریداری می‌کنید. در صورتی که دچار ناهماهنگی شناختی نشوید می‌توانید به جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات خود نیز کمک کنید.

برای آگاهی بیشتر در زمینه خطاهای شناختی کلیک کنید.

3. احساس تعهد

تعهد، یک تصمیم شخصی یا عمومی برای انجام عملی خاص است. ترس از عدم پذیرش اجتماعی تاثیر بسیار زیادی بر فرآیند تصمیم‌گیری دارد. هنگامی که قولی می‌دهید، معمولا حتی اگر گزینه‌های بهتری نیز به شما پیشنهاد شود باز هم بر سر حرفتان می‌مانید و شاید همین امر باعث شود تصمیم اشتباهی بگیرید. 

4. اثر مقایسه کردن

این اثر بیان می‌کند که مغز انسان به ارزیابی و مقایسه دو چیز نسبت به یکدیگر تمایل دارد حتی اگر استانداردهای ثابتی برای ارزیابی آن‌ها وجود داشته باشد. مثلا یک فروشنده که می‌خواهد کالایی گران‌ قیمت را بفروشد به شما چیزهایی را نشان می‌دهد که قیمتش از کالای مورد نظر نیز بیشتر است. این کار شانس خرید کالای مورد نظر را توسط شما افزایش می‌دهد، در صورتی که شما از این حقیقت که هر دو آنها گران هستند، چشم‌ پوشی می‌کنید. در صورتی که از این رفتارها آگاه باشید می‌توانید باعث جلوگیری از سوگیری روانی در تصمیمات خود شوید.

5. سو‌گیری اطلاعات

اغلب اوقات افراد فکر می‌کنند جمع‌آوری اطلاعات بیشتر برای اتخاذ یک تصمیم مفیدتر است، در صورتی که واقعا اینطور نیست. در این مورد، اطلاعات زیاد فقط می‌تواند باعث سردرگمی شما شود. یک نمونه بارز هنگامی است که سعی می‌کنید تا از طریق اینترنت اطلاعاتی را در مورد موضوع خاصی پیدا کنید، اما ناگهان در انبوه اطلاعات گم می‌شوید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کسب مهارت تصمیم گیری درست کلیک کنید.

راه‌هایی برای جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات

* به‌دنبال راه‌هایی بگردید که از طریق آن‌ها بتوانید آنچه را که تصور می‌کنید، به چالش بکشید. اطلاعات مورد نیاز خود را در مجموعه‌ وسیعی از منابع جستجو کنید و سعی کنید اوضاع را از چندین زاویه مورد توجه قرار دهید.

*  در مورد افکار خود با دیگران صحبت کنید. گروهی از افراد قابل اعتماد را دور خود جمع کنید و از شنیدنِ دیدگاه‌های مخالف‌شان نترسید. می‌توانید به دنبال افراد یا اطلاعاتی باشید که دیدگاه‌های شما را به چالش می‌کشند.

* برای اجتناب از عجله کردن در تصمیم گیری به سابقه‌ خودتان در زمینه‌ تصمیم‌گیری فکر کنید و ببینید که در گذشته، تا چه حد در قضاوت‌های خود عجله کرده‌اید. سپس فرصت بیشتری برای تصمیم‌گیری آهسته‌تر در نظر بگیرید و اگر احساس کردید که برای گرفتن تصمیم فوری تحت فشار هستید، زمان بیشتری بخواهید.

* باید به وضعیتی که می‌خواهید در مورد آن تصمیم بگیرید و افراد درگیر در آن، بدون قضاوت قبلی نگاه کنید. از همدلی برای درک چرایی چنین رفتاری از سوی سایرین استفاده کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اجتناب از سوگیری ها در تصمیمات می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

منبع: سوگیری شناختی | راه های جلوگیری از سوگیری شناختی در تصمیمات