مشاوره روانشناسی و روان درمانی
مشاوره روانشناسی و روان درمانیمشاوره روانشناسی و روان درمانی
مشاوره روانشناسی و روان درمانیاختلال تیک | علل، علائم ، درمان و انواع اختلال تیک
آیا تمامی حرکات ناگهانی و بی‌اختیار عضلات نوعی اختلال تیکمحسوب می‌شوند؟ تیک‌ها حرکات غیرارادی و ناگهانی برخی از عضلات بدن هستند که اغلب نیز در صورت و به خصوص پلک‌ها نمایان می‌شوند. اما این حرکات ناگهانی امکان دارد در هر جایی از بدن اتفاق بیافتد. اختلال تیک به انواع مختلفی تقسیم می‌شود و هم در کودکان و هم در بزرگسالان امکان بروز دارد. در بیشتر مواقع تیک‌ها به صورت موقتی نمایان می‌شوند و نیازی به درمان ندارند. اما اگر این حرکات غیرارادی ناشی از اختلال تیک باشد، با تغییر سبک زندگی و درمان قابل کنترل است. علت اختلال تیک ممکن است تنها ناشی از یک ناراحتی و اضطراب باشد. تا به حال در بین درمان‌های موجود، روان درمانی بیشترین اثربخشی را داشته است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روان درمانی کلیک کنید.
منبع: اختلال تیک | علل، علائم ، درمان و انواع اختلال تیک
اختلال تیک
اختلال تیک یکی از انواع اختلالات عصبی رشدی است که سلسله‌ای از حرکات و رفتارهای ناگهانی، سریع، تکرار شونده و غیر ریتمیک را شامل می‌شود. این حرکات غیرارادی بوده و هم به صورت حرکتی و هم صوتی بروز می‌کند. اغلب زمانی که شرایط استرس‌زا بروز پیدا می‌کند، علائم آن در شخص مبتلا افزایش می‌یابد.
تیک‌ها ممکن است به شکل ساده و یا پیچیده باشند. تیک‌های پیچیده به صورتی هستند که باعث انقباض عضلات حرکتی می‌شوند و به صورت حرکات تکراری بروز پیدا می‌کنند مانند تماس با اشیا یا مردم خاص، شکلک در آوردن، انقباضات شکم، ضربه زدن، حرکات دست‌ها یا پاها، بالا انداختن پی در پی شانه‌ها و... . تیک‌های حرکتی ساده مواردی همچون چشمک زدن مکرر، تکان دادن مکرر سر را شامل می‌شوند. همچنین از جمله تیک‌های ساده کلامی می‌توان به سرفه کردن و بالا کشیدن بینی به صورت مداوم و تکراری اشاره کرد.
انواع اختلال تیک
اختلالات‌تیک به سه دسته کلی اختلال توره، اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم (مزمن)، اختلال تیک گذرا تقسیم می‌شود. نشانه‌های هر یک از اختلالات‌تیک شامل موارد زیر است.
اختلال توره
در اختلال توره تیک‌های متعدد حرکتی وجود دارد و حداقل یک تیک صوتی هم دیده می‌شود که البته بروز هم زمان تیک حرکتی و صوتی الزامی ندارد و ممکن است جدا رخ بدهد. دفعات بروز تیک در دوره اختلال کم و زیاد می‌شود ولی پس از بروز اولین تیک در فرد حداقل یک سال ادامه پیدا می‌کند. سن شروع اختلال توره قبل از 18 سالگی است. برای اطلاع بیشتر درباره اختلال توره کلیک کنید.
اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم (مزمن)
تیک‌های حرکتی یا صوتی که به صورت تکی یا متعدد هستند. هر دوی این تیک‌ها با هم بروز نخواهند کرد. دفعات بروز تیک در دوره اختلال کم و زیاد می‌شود ولی پس از بروز اولین تیک در فرد حداقل یک سال ادامه پیدا می‌کند. سن شروع اختلال تیک مزمن قبل از 18 سالگی است.
اختلال تیک گذرا
تیک‌های حرکتی و یا صوتی که منفرد یا متعدد هستند، تیک گذرا نام دارند. پس از بروز اولین تیک در کمتر از یک سال تیک بعدی شروع می‌شود. سن شروع قبل از 18 سالگی است.
یکی دیگر از اختلالات مشابه تیک‌ها اختلال حرکات قالبی است که عموما از دوران کودکی آغاز می‌شوند. برای کسب اطلاع بیشتر درباره اختلال حرکات قالبی کلیک کنید.
شیوع و سیر اختلال تیک
تیک در دوران کودکی شایع‌تر است ولی در اکثر موارد گذرا است. پسرها بیشتر از دختر‌ها به این اختلال مبتلا می‌شوند. تیک‌ها اکثرا بین 4 تا 6 سالگی شروع می‌شوند. اوج شدت علائم 10 تا 12 سالگی است که به تدریج با افزایش سن و در حین نوجوانی کاهش پیدا می‌کند. در درصد کمی از بزرگسالان‌تیک بوجود آمده از دوران کودکی به همان شدت است و معمولا علائم خفیف می‌شوند. با افزایش سن کودکان مبتلا به تدریج احساس فشار و اجبار قبل از بروزتیک می‌کنند.
این حس فشار پس از بروز علامت اختلال تیک فروکش می‌کند. در این موارد که تیک به دنبال احساس فشار می‌آید بیماران آن را کاملا غیر ارادی احساس نمی‌کنند و احساس می‌کنند که می‌توانند آن را کنترل کنند. گاها فرد مبتلا احساس می‌کند که تیک خود را باید به شیوه خاصی ادا کند و باید آنقد آن را تکرار نماید تا احساس کند تیک کاملا درست ادا شده است. بسیاری از کسانی که دچار انواع خفیف یا متوسط تیک هستند هیچ گونه مشکل یا ناراحتی خاص با عملکرد روزانه‌شان ندارند و حتی برخی از آن‌ها ازتیک خود آگاهی ندارند.
اختلالات همراه با اختلال تیک
بیشتر افرادی که اختلال تیک دارند اختلالات روانشناختی دیگری را نیز تجربه می‌کنند. از جمله اختلالاتی که در افراد مبتلا به تیک شیوع دارد می‌توان به بیش‌فعالی، نقص توجه، وسواس، فوبیا، اضطراب جدایی و اضطراب اجتماعی اشاره کرد. علاوه بر این افرادی که تیک دارند در مقایسه با سایرین از اعتماد به نفس کمتری برخوردارند و نمی‌توانند به صورت مؤثر با دیگران ارتباط اجتماعی برقرار کنند.
عواملی که در شدت یا تخفیف تیک‌ها اثر می‌گذارد
1- شرایط اضطراب‌زا، هیجانات و خستگی باعث تشدید علائم می‌شود به همین دلیل اختلال تیک در دسته‌ی اختلالات اضطرابی جای می‌گیرد. برای اطلاع درباره اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
2- اتفاقات هیجان انگیز و استرس‌زا مانند انجام آزمون، شرکت در کارهای هیجان انگیز سبب تشدید تیک‌ها می‌شود.
3- گاهی فرد مبتلا با مشاهده تیک یا شنیدن صدایی از شخص دیگری تیکی جدید در او شکل می‌گیرد که ممکن است دیگران به غلط آن را عمدی تلقی کنند.
4- عوارض دوران بارداری، سن بالای پدر، وزن پایین‌تر موقع تولد و سیگار کشیدن مادر هنگام بارداری می‌تواند شدت تیک را افزایش دهد.
5- موقعیت‌هایی که فرد در آن آرامش دارد و یا بر روی انجام کاری تمرکز کرده است شدت تیک و بروز آن کاهش می‌یابد.
6- تیک در موقعیت‌های استراحت در منزل، انجام کارها و تکالیف مدرسه یا شغلی و شب کمتر می‌شود.
7- خودداری کردن یا به تاخیر انداختن تیک می‌تواند باعث تشدید آن شود.
8- تمرکز ذهنی بر روی تیک برای اینکه از وقوع آن جلوگیری کنید باعث تشدید آن در دراز مدت می‌شود.
9- سفت نگه داشتن تمام بدن موجب تشدید تیک می‌شود.
درمان رفتاری و دارویی اختلال تیک
شناسایی موقعیت‌هایی که تیک در آن‌ها رخ می‌دهد می‌تواند در کنترل علائم تیک‌ها و کاهش شدت آن‌ها مؤثر باشد. لازم است افراد مبتلا مواقعی که تیک در آن‌ها بروز می‌کند، احساسی که پیش از بروز تیک تجربه می‌کنند، مواقعی که تیک کمتر بروز می‌کند و شدت و دفعاتی که در حالات تیک اتفاق می‌افتد را یادداشت کنند. به این صورت به مرور زمان موقعیت‌های ایجاد کننده شناسایی می‌شوند. رفتار جایگزین تیک، باید به گونه‌ای انتخاب شود که انجام رفتارتیک را سخت و یا غیرممکن کند. دریافت مشاوره کنترل استرس برای درمان ضروری است.
درمان دارویی
برای تیک‌های خفیف تا متوسط، کلونیدین و گوانفاسین و برای تیک‌های متوسط تا شدید، رسپریدون و یا هالوپریدول تجویز می‌شود. این داروها که در کنار روان درمانی برای درمان تیک مورد استفاده قرار می‌گیرند، منجر به کاهش میزان آزاد سازی ناقل عصبی دوپامین در مغز می‌شوند و در کاهش علائم مؤثرند.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال تیک می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.