مشاوره روانشناسی و روان درمانی
مشاوره روانشناسی و روان درمانیمشاوره روانشناسی و روان درمانی
مشاوره روانشناسی و روان درمانیاختلال شخصیت وسواسی جبری(OCPD) | علائم و ملاک های تشخیص
اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD) یکی از اختلالات شخصیت کلاستر C است. وجه مشترک اختلالات این گروه، ترس و اضطراب می‌باشد. هسته مرکزی اختلال شخصیت وسواسی جبری، کمال طلبی و انعطاف ناپذیری به صورت الگویی نافذ و فراگیر است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی نیاز شدیدی به اِعمال استانداردهای خود در محیط خارج دارند و در غیر این صورت استرس و اضطراب بسیار زیادی را تجربه می‌کنند. پیامدهای این اختلال برای خود فرد و اطرافیان او بسیار زیاد است و به همین دلیل لزوم درمان بسیار بالا می‌رود. در این مقاله به بررسی علائم، نحوه تشخیص و درمان اختلال شخصیت وسواسی می‌پردازیم. 
منبع: اختلال شخصیت وسواسی جبری(OCPD) | علائم و ملاک های تشخیص
اختلال شخصیت وسواسی-جبری چیست؟
اختلال شخصیت وسواسی جبری، طبقه‌ای از اختلالات روانپزشکی هستند که الگوهای رفتاری پایداری را در بر گرفته و تغییر آن‌ها با دشواری بیشتری همراه است. اختلالات مرتبط با شخصیت، در 3 گروه جداگانه دسته بندی شده‌اند که تحت عنوان کلاستر B،A و C شناخته می‌شوند. اختلال وسواسی- جبری در کنار اختلال شخصیت وابسته و اختلال شخصیت اجتنابی، کلاستر C اختلالات شخصیت را تشکیل می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال شخصیت کلاستر C کلیک کنید.
تظاهر اصلی اختلال شخصیت وسواسی- جبری، اشتغال ذهنی با نظم و ترتیب، کمال طلبی و کنترل ذهنی و بین فردی است، که به بهای از دست دادن انعطاف‌پذیری، صبر و کارایی فرد تمام می‌شود. این الگوی رفتاری از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در جنبه‌های مختلف زندگی به چشم می‌خورد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اختلالات شخصیت کلیک کنید.
شیوع شناسی اختلال شخصیت وسواسی جبری
جالب است بدانید که این اختلال با شیوع تخمینی از 2/1 د تا 7/9 درصد، یکی از شایع‌ترین اختلالات شخصیت در جمعیت عمومی است. هم چنین با توجه به مطالعات سیستماتیک، به نظر می‌رسد که اختلال شخصیت وسواسی جبری در میان مردان در حدود دو برابر بیشتر تشخیص داده می‌شود.
علائم اختلال شخصیت وسواسی-جبری
از علائم این اختلال محدود بودن هیجانات، منظم و مرتب بودن، مداومت و پافشاری، سرسختی و یک دندگی است. این افراد به شدت به قوانین حساس هستند و به طور افراطی به رعایت قوانین می‌پردازند. آن‌ها معمولا افرادی متعصب و انعطاف ناپذیر هستند؛. کمال گرایی آن‌ها به گونه‌ای است که به خاطر وسواس‌ها و حساسیت‌های بیش از حد، نمی‌توانند کار خود را به طور کامل به اتمام برسانند.
هم چنین مبتلایان به شخصیت وسواسی- جبری همواره از خطر کردن در هراسند. این ترس با کوشش شخصیت وسواسی - اجباری جهت اجتناب از احساس گناه و مسئولیت در ارتباط است. این افراد از وجدان اخلاقی سختگیرانه‌ای برخوردارند و از همین رو رفتارهایشان بسیار خشک و جدی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه احساس گناه کلیک کنید.
اگر چه بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری اکثر اوقات وضعیت زناشویی پایداری دارند و در کار خود نیز کفایت و شایستگی از خود نشان می‌دهند، اما دوستان زیادی ندارند.
هر چیزی که روال زندگی عادی این افراد را برهم بزند، ممکن است سبب بروز اضطراب شدید و یک سلسله اعمال آیینی (رفتارهای وسواسی) که آن‌ها بر زندگی خود و دیگران تحمیل می‌کنند، منجر شود. برخورد اشتباه اطرافیان نیز می‌تواند شرایط این افراد را حادتر کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه برخورد با اختلال شخصت وسواسی جبری کلیک کنید.
ملاک ها تشخیصی اختلال شخصیتی وسواسی جبری
از مهمترین ملاک‌های تشخیص اختلال شخصیت وسواسی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
1. ذهنش به جزئیات، قواعد، فهرست‌ها، ترتیب، سازمان یافتگی، یا برنامه‌ها و جدول زمانی امور به قدری مشغول باشد که رشته اصلی امور را از دست بدهد.
2. به قدری کمال طلبی از خود نشان دهد که نتواند تکلیف محول شده را به اتمام برساند (مثلا نتواند طرحی را به طور کامل اجرا کند و به پایان برساند، چون ملاک‌های بیش از حد دقیقش، قابل پیاده کردن نیستند).
3. به شکلی افراطی خود را وقف کار و بهره وری کرده باشد، به طوری که نتواند به تفریح و روابط دوستانه اش بپردازد.
4- بیش از حد با وجدان، اخلاقی و تقوا پیشه باشد و در مورد مسایل اخلاقی و ارزشی به هیچ وجه انعطاف نشان ندهد.
5. نتواند چیزهای کهنه و از رده خارج یا بی ارزش را دور بیندازد، حتی اگر هیچ گونه ارزش عاطفی هم نداشته باشند.
6. از واگذاری وظایف خود به دیگران یا کار کردن با آن‌ها اِبا داشته باشد، مگر آنکه اطرافیان به روش او برای انجام امور کاملا تسیلم شده باشند.
7. در پول خرج کردن برای خود و دیگران خست بورزد؛ یعنی پول را چیزی بداند که باید برای روز مبدا پس انداز شود.
8. سرسختی و یکدندگی از خود نشان دهد.
اگر قصد ازدواج با اختلال شخصیت وسواسی جبری را دارید، اطلاع از ملاک‌های تشخیصی اختلال شخصیت وسواسی، کمک بسیاری در تشخیص این اختلال به شما می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زندگی با شخصیت وسواسی جبری کلیک کنید.
علل مبتلا شدن به اختلال شخصیت وسواسی جبری
همانند سایر اختلالات روانپزشکی، متخصصان بروز این مشکل را نتیجه تعامل علل و عوامل گوناگون نظیر تربیت والدین، تجارب مهم زندگی و عوامل زیستی و ژنتیکی می‌دانند. پژوهشگران معتقدند این الگوی رفتاری در بسیاری از موارد درواکنش به سخت‌گیری‌های بسیار افراطی والدین و تمایل آن‌ها به اطاعت محض فرزندان برمی‌گردد. هم چنین با جریان داشتن این اختلال در بین اعضای خانواده، محققان برخی فاکتورهای ژنتیکی را نیز شناسایی کرده‌اند که می‌توانند در بروز شخصیت وسواسی جبری نقش داشته باشند. روانشناسان اغلب معتقدند که تنها یک عامل منجر به اختلال خاصی نمی‌شود، بلکه معمولاً در تعامل عوامل محیطی و زیستی گوناگون این اتفاق به مرور رخ می‌دهد.
اختلالات مرتبط با اختلال شخصیت وسواسی جبری
این اختلال با اختلال وسواس فکری- عملی هم آیندی و نزدیکی زیادی دارد به گونه ای که گاهی وسواس‌های فکری یا عملی هم ممکن است در او راه پیدا کند. اگر چه ممکن است با افزایش سن، علائم اختلال شخصیت وسواسی برطرف شود، اما در برخی افراد این اختلال می‌تواند مقدمه اسکیزوفرنی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال اسکیزوفرنی کلیک کنید.
همچنین مکن است اختلال شخصیت وسواسی با دیگر اختلالاتی همچون اضطراب و افسردگی نیز بروز پیدا کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال اضطرابی و علائم افسردگی کلیک کنید.
افتراق اختلال شخصیت وسواسی - جبری از اختلال وسواس فکری- عملی
درست است که در بسیاری از موارد این دو اختلال در کنار هم رخ می‌دهند اما حضور یکی لزوماً به معنای وجود داشتن دیگری نیست.هم چنین به دلیل وجود برخی علائم مشترک و مشابهت اسمی ممکن است برخی افراد آن‌ها را با یکدیگر اشتباه بگیرند. از آنجایی که درمان مناسب پیش از هر چیز به تشخیص مناسب بستگی دارد، بسیار مهم است که به یک روانشناس بالینی یا یک روانپزشک مراجعه کنید. متخصص با مشاهده وجود واقعی وسواس‌های فکری و عملی و ارزیابی آن‌ها می‌تواند این دو اختلال را از یکدیگر افتراق دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال وسواس فکری- عملی کلیک کنید.
شخصیت وسواسی جبری در روابط بین فردی
ارتباط با افرادی که این الگوی رفتاری را دارند چندان آسان نیست. چراکه برخورداری از کمال‌گرایی افراطی باعث می‌شود که این افراد در گرفتن هر تصمیم کوچکی در زندگی کلی زمان صرف کرده و با تردیدهایشان ساده‌ترین مسائل را به فرایندی زمان‌بر تبدیل کنند. هم چنین آن‌ها به دلیل سخت‌گیری بسیار زیاد ممکن است دائماً از خود کار بکشند و به بهانه‌های مختلف، با انجام فعالیت‌های لذت بخش نظیر سفر کردن مخالفت ورزند.
می‌توان گفت که در ذهن آن‌ها، این فعالیت‌ها معنایی به جز وقت تلف کردن ندارد. در نتیجه حتی در هنگام تفریح هم سعی می‌کنند نوعی سازمان‌دهی در آن به وجود آورده و در واقع شبیه یک فعالیت ساختاریافته و الزامی به آن نگاه کنند. این نگاه خشک به زندگی می‌تواند اطرافیان را در ارتباط با آن‌ها تحت فشار قرار داده و منجر به احساس عدم امنیت و آرامش شود. به همین دلیل درمان این اختلال هم برای خود فرد و هم برای اطرافیان او ضروری است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان شخصیت وسواسی جبری کلیک کنید.
درمان اختلال شخصیت وسواسی
اختلال شخصیت وسواسی هم مانند سایر اختلالات شخصیتی برای تشخیص و درمان به کمک روانشناس و یا روانپزشک نیاز دارد. به طور کلی می‌توان گفت چشم انداز درمان شخصیت وسواسی جبری از سایر اختلالات بهتر است و درصد بهبودی در این اختلال بالاست. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری بر خلاف دیگر بیماران اختلالات شخصیت، اغلب خودشان نمی‌دانند که بیمارند و لذا در صدد جستجوی روش درمان بر نمی‌آیند. از روش‌های درمانی این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. روان درمانی
روان درمانی بهترین روش برای درمان اختلال شخصیت وسواسی است. ممکن است فرد مبتلا در مرحله اول با درمانگر همکاری نکرد اما به مرور نتیایج بسیار خوبی از روان درمانی به دست می‌آید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روان درمانی کلیک کنید.
2. رفتار درمانی
یکی از اهداف اصلی درمان، پرت کردن حواس این افراد از نشخوارهای فکری و جزئیات امور است، بنابراین تکنیک های رفتار درمانی می‌تواند گزینه درمانی مناسب باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه رفتار درمانی کلیک کنید.
3. گروه درمانی
از درمان‌های دیگری که برای کمک به این افراد استفاده می‌شود، درمان شناختی-رفتاری و گروه درمانی است. گروه درمانی نیز از روش‌های درمانی بسیار موثر در این زمینه می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه گروه درمانی کلیک کنید.
داروهای درمان اختلال شخصیت وسواسی
داروها می‌وانند علائم اختلال شخصیت وسواسی – جبری شدید را تخفیف دهند، ولی هنوز اثر درمانی آن‌ها بر اختلال شخصیت وسواسی معلوم نیست. از داروها تنها برای کاهش افکارهای وسواسی استفاده می‌شود. شما در هر جایی که هستید می‌توانید از خدمات مشاوره تلفنی و حضوری مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی بهرمند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات شخصیت وسواسی و درمان آن می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.