خجالتی بودن و کمرویی کودکان یک ویژگی شخصیتی است که معمولا به دلیل کمبود اعتماد به نفس رخ می‌دهد. در واقع مشخصه اصلی این کودکان محدود شدن دامنه تعاملات اجتماعی است و کودک در محیط‌های مختلف دچار مشکلات گوناگونی می‌شود. توجه کنید اگر کمرویی کودک شما شدت زیادی پیدا کند به طوری که عملکردش را در بازی‌ها، ارتباط اجتماعی و مدرسه‌اش تهدید کند، می‌تواند به عنوان یک اختلال روانی هم شناخته شود. آنچه که اهمیت دارد این است که به سن و فرهنگ جامعه‌ای که کودک در آن زندگی می‌کند توجه کنید و اگر با کمرویی در کودک خود مواجه شدید با راهکارها و بازی‌هایی که در ادامه بیان می‌کنیم به حل این مشکل بپردازید. در صورت لزوم نیز می‌توانید از مشاوره کودک بهره ببرید.
منبع: کمرویی کودکان
احساس خجالت یک احساس طبیعی و ترکیب ترس و کنجکاوی است که وقتی کودک وارد محیطی جدید می‌شود آن را تجربه می‌کند. این احساس به کودک کمک می‌کند تا با احتیاط با محیط اطرافش آشنا شود و وقتی مطمئن شد که محیط امن است با خیال راحت ارتباط برقرار می‌کند. حدود 15 درصد کودکان به شکل طبیعی خجالتی‌تر از دیگران به نظر می‌رسند. حالا اگر این احساس طبیعی از حالت متعادل و مناسبش خارج شود و بیش از اندازه ادامه پیدا کند می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد.
برای اطلاع از نشانه های کودک سالم کلیک کنید.
مهم‌ترین زمانی که کودکان از افراد غریبه دوری می‌کنند حدود 8 ماهگی است. در این سن به طور طبیعی کودک احساس غریبگی یا اضطراب در حضور افراد غریبه کرده و نشانه‌ای کاملا طبیعی در رشد است. در حدود 3-4 سالگی هم کودک احساس خجالت و شرم را تجربه می‌کند و نسبت به قبل کمی بیشتر خجالتی به نظر می‌رسد. پس اگر نسبت به همسن و سال‌هایش تفاوت خیلی بارزی ندارد چندان جای نگرانی نیست. با خواندن مقاله روانشناسی کودک دقیق‌تر می‌توانید با ویژگی های کودکان آشنا شوید.
برای آگاهی بیشتر در زمینه روانشناسی کودک کلیک کنید.
اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی، احساس اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی مانند جمع و صحبت کردن با دیگران است. اگر این احساس اضطراب آن‌قدر در یک موقعیت اجتماعی شدید شود که مانع ارتباط کودک شما با دیگران باشد و عملکرد او را در بازی، تحصیل و ارتباط با دوستانش مختل کند احتمال تشخیص اختلال هراس اجتماعی وجود دارد. یکی از راه‌هایی که می‌توانید بین کمرویی و اضطراب اجتماعی کودکتان تفاوت بگذارید آن است که آیا او تنها از بزرگترها خجالت می‌کشد یا حتی از همسن‌های خودش هم خجالت می‌کشد. اگر در حضور همسن‌ها هم خجالت می‌کشد احتمال اضطراب اجتماعی در کودک بیشتر است.
برای اطلاع درباره اضطراب اجتماعی کودکان کلیک کنید.
کودکان کمرو و خجالتی معمولا به حضور با دیگران و ارتباط و بازی با همسن و سال‌هایشان علاقه دارند اما احساس خجالت مانع ارتباط آن‌ها می‌شود. در عوض کودکان منزوی در کنار دیگران هیچ لذتی نمی‌برند و حتی حضور در جمع می‌تواند برایشان آزاردهنده هم باشد. منزوی بودن می‌تواند نشانه‌ای از افسرگی یا مشکلات دیگر باشد و نباید با کمرویی اشتباه گرفته شود.
کمرویی کودکان می‌تواند عوامل جسمی یا روانی متعددی داشته باشد. پیدا کردن علت کمرویی فرزندتان به درمان آن نیز کمک می‌کند اما باید بدانید پیدا کردن علت اصلی به این سادگی‌ها نیست و نیاز به بررسی دقیق و طولانی دارد.
تحقیقات نشان داده والدین کمرو حداقل یکی از کودکانشان هم خجالتی می‌شود. اما آیا این تنها به دلیل ارثی بودن کمرویی است؟ در حقیقت کمرویی تا حدی می‌تواند ناشی از ویژگی‌های ژنتیکی باشد اما مسئله مهم‌تر آن است که اگر شما خودتان فردی کمرو و خجالتی هستید احتمالا کودک شما علاوه بر گرفتن ژن‌هایتان از رفتار شما نیز یاد می‌گیرد.
بعضی والدین به دلیل اضطراب خودشان و قانون‌های سخت‌گیرانه‌ای که برای خود در ارتباط با دیگران در نظر می‌گیرند این قواعد را به کودکشان منتقل می‌کنند. این والدین از فرزندشان نیز انتظار دارند به شکل بی‌نقص و مبادی آداب رفتار کند، اما با هر بار تذکر، باعث ایجاد احساس شرم و اضطراب در کودک می‌شوند. این باید و نبایدهای زیاد و احساس اضطراب ناشی از آن برای کودک این معنا را دارد که به جای ارتباط با دیگران برای جلوگیری از قضاوت، از آن‌ها دوری کند.
محیط مدرسه و مهدکودک می‌تواند برای افزایش ارتباط اجتماعی و فعالیت گروهی کودک شما مفید باشد اما به شرطی که همان رفتار سختگیرانه را در مدرسه یا مهد با او نداشته باشند. برخی معلم‌ها و مربی‌ها به دلیل اضطراب شخصی و یا عدم اطلاعات بیشتر کودکان را به ساکت و خجالتی بودن ترغیب می‌کنند و با رفتار اجتماعی او همراهی نمی‌کنند. حتی می‌بینیم که رفتار اجتماعی محدود کودکان کمرو در مدرسه تشویق می‌شود و بالاترین نمره انضباط را می‌گیرند.
مشخصه اصلی این کودکان محدود شدن دامنه تعاملات اجتماعی است. کودکان کمرو سعی می‌کنند تا از افراد غریبه دوری کرده و تنها با کسانی که می‌شناسند احساس راحتی کنند. آن‌ها تا زمانی که آشنایی کامل با محیط پیدا نکنند و نتوانند رفتار دیگران را پیش بینی کنند معمولا خود را در محیط قرار نمی‌دهند. همچنین کودکان کمرو از مهارت‌های اجتماعی آگاهی نداشته و این موضوع باعث می‌شود که درون گرا باشند و اضطراب زیادی را تحمل کنند. از طرفی نیز ممکن است به همین دلیل تحریک پذیر و عصبانی شوند و مشکلات خود را به صورت بهانه گیری بروز دهند.
تغییر نحوه رفتار شما بیشترین اثر را بر روی تعدیل و متناسب کردن کمرویی کودکتان دارد. در اینجا چند توصیه رفتاری موثر را معرفی می‌کنیم. با خواندن مقاله آموزش پدر و مادر دانش خود را بیشتر کنید.
سعی کنید با کودک خجالتی خود همدلی کرده و به او بفهمانید که او را درک می‌کنید و از رفتارش انتقاد نمی‌کنید. با او در مورد مواقعی که احساس خجالت کردید صحبت کنید و اجازه دهید او هم درباره احساسش زمانی که در مهمانی پشت شما مخفی می‌شود صحبت کند.
به او مدام نگویید کمرو یا خجالتی هستی یا در برابر دیگران دلیل کم حرف بودنش را کمرو یا خجالتی بودن بیان نکنید. این حرف احساس شرم و خجالت او را بیشتر می‌کند و باعث می‌شود تصور کند مشکل بزرگی دارد که به سادگی قابل حل نیست.
در جمعی که خودش حضور دارد در مورد کمرویی او حرفی نزنید تا احساس خجالت و شرم نکند. تنها با خودش در مورد احساساتش صحبت کنید تا بفهمد که او را درک می‌کنید و می‌خواهید با کمک هم بیشتر با دیگران ارتباط برقرار کند.
در جمع او را تشویق به ارتباط با دیگران نکنید چون احساس می‌کند که او را نمی‌فهمید و اضطرابش بیشتر می‌شود. او را برای ارتباط با دیگران آزاد بگذارید. اما در مقابل از خجالتی بودن او هم حمایت نکنید. مثلا اگر کودکان دیگر از او می‌خواهند تا با آن‌ها بازی کند نگویید خجالتی است یا آن که به دلیل خجالتی بودن اگر از ثبت نامش در کلاس ورزش یا هنر خودداری کنید مشکل را سخت‌تر کرده‌اید.
کودکان کمرو چون روی قضاوت منفی دیگران حساس هستند احساس شرم و خجالت می‌کنند، بنابراین بیشتر نیاز به قضاوت مثبت دارند. برای این کار لازم است به پیشرفت‌های کوچک و هر عملکرد مثبت آن‌ها توجه نشان دهید و مدام آن‌ها را تشویق کنید. مخصوصا وقتی در مورد احساس ترس یا اضطراب با شما صحبت کرده و می‌بینید برای مقابله با آن تلاش می‌کند؛ او را تشویق کنید و به او بگویید که به تلاش او افتخار می‌کنید.
برای اطلاع از راه های تشویق کودکان کلیک کنید.
کودکان بیش از هر چیز نیاز دارند که مطمئن شوند با وجود هر ویژگی و ضعفی دوست‌داشتنی هستند. پس این احساس را به او بدهید که دوستش دارید و این به کمرویی یا خجالتی بودنش ارتباط ندارد. اگر احساس دوست داشتنی بودن در او تقویت شود حساسیت نسبت به قضاوت دیگران هم کاهش می‌یابد و کمرویی هم کمرنگ‌تر می‌شود.
کودکان بیش از هر چیز از بازی کردن یاد می‌گیرند پس انتخاب بازی‌های مناسب می‌تواند اثر قابل توجهی بر رفتار اجتماعی کودک شما داشته باشد. در ادامه به برخی از بازی‌هایی که به اجتماعی شدن کودکان کمک می‌کنند اشاره می‌کنیم.
برای اطلاع از اهمیت و چگونگی بازی کودکان کلیک کنید.
لباس‌های مخصوص نمایش بپوشید و با او نمایش‌نامه ساده‌ای را برای عروسک‌ها یا تماشاگران خیالی اجرا کنید یا برای تماشاگران خیالی خود بر روی صحنه آواز بخوانید.
یک کلمه یا عبارت را به او بگویید تا سعی کند با حرکات خود آن را به دیگران که آن کلمه را نمی‌دانند بفهماند. این بازی به او کمک می‌کند تا در مقابل دیگران خود را محک زده و از نگاه دیگران نترسد.
یک متن یا داستان را انتخاب کنید و از فرزندتان بخواهید مانند مجری تلوزیون آن را بخواند و صدایش را ضبط کنید. می‌تواند این کار را همراه با دوستانش یا خود شما انجام دهد. بعد صداهای ضبط شده را پخش کنید و از خود کودکان بخواهید تا برنده را انتخاب کنند. توجه کنید که این مسابقه را همراه با کودکان یا بزرگ‌ترهایی که برای کودک آشنا و مانوس هستند و از آن‌ها خجالت نمی‌کشد بازی کنید.
دادن نقش معلم یا مربی مهد کودک به کودک کمرو می‌تواند به افزایش مهارت‌های او کمک کند. از او بخواهید با دیگر کودکان و یا شما مثل دانش آموزان رفتار کند و در صورتی که درس نمی‌خوانند یا شیطنت می‌کنند با آن‌ها به طور مناسب رفتار کند.
در کنار افزایش اطلاعات خود و بهبود ارتباط با فرزندتان از متخصصان سلامت روان مانند روانشناسان، مشاوران خانواده و یا روانپزشکان مشورت بگیرید. این متخصصان با بررسی دقیق‌تر رفتار شما و فرزندتان نقاط ضعف و ایجاد مشکل را بهتر تشخیص می‌دهند و برای آن‌ها درمان خاص و علمی را اجرا می‌کنند.
برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه درمان کمرویی کودکان می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: کمرویی کودکان