نظریه سایه یونگ یکی از مفاهیم شخصیتی کارل یونگ است که ابعاد ناشناخته وجود انسانی را شامل می‌شود. همه ما تصاویر و افکاری در ذهن داریم که برای همسان شدن با جوامع انسانی به طور دائم دنبال سرکوب کردن آن‌ها هستیم. یونگ این افکاری که در ناخودآگاه ما هستند را با عنوان سایه‌های شخصیت تعریف می‌کند. همچنین لازم است نسبت به آن آگاهی پیدا کنیم و به عنوان بعدی از شخصیت خود بپذیریم و شخصیت آگاهانه و هوشیار خود را توسعه دهیم. در ادامه به بررسی بیشتر این نظریه، اهمیت و کاربرد آن در زندگی روزمره خواهیم پرداخت پس تا انتها همراه ما باشید.
منبع: نظریه سانگ یونگ
کارل یونگ، روانشناس آلمانی و موسس روانشناسی تحلیلی است. او در ابتدا همکاری خود را با فروید پیش برد تا اینکه با او درباره ریشه داشتن تمام مشکلات در میل جنسی به مشکل برخورد و راه خود را از او جدا کرد. نظریه یونگ یکی از ماندگارترین و مهم‌ترین نظریات روان تحلیل گری است. یکی از مفاهیم نظریه یونگ، آرکی تایپ (archetype) است. آرکی تایپ‌ها به معنی الگوهای اولیه و کلیشه‌های ذهنی هستند و در واقع تصاویر و اندیشه‌هایی هستند که در تمام فرهنگ‌ها معانی جهانی و کلی دارند و خودشان را در رویاها، ادبیات، هنر و مذهب نشان می‌دهند. چهار مورد اصلی آرکی تایپ‌های یونگ پرسونا، آنیما و آنیموس یا زنانگی و مردانگی، shadow یا سایه و خود است.
برای شناخت بیشتر درباره یونگ کلیک کنید.
سایه‌ها نوعی از کهن‌الگوهایی هستند که یونگ از آن‌ها به عنوان قدرتمند‌ترین کهن‌الگو مطرح کرده است که بعد حیوانی و روی سیاه شخصیت انسان‌هاست و می‌تواند معادل نهاد یا id در نظریه فروید باشد. سایه منبع انرژی‌ها و افکار خلاق و مخرب ما است.
همه رفتارهای انسان دارای دوبعد می‌باشد که عموما با یکدیگر در تعارض هستند. در واقع سایه آن روی شخصیت ماست که همیشه سعی می‌کنیم از دیگران و جهان بیرون مخفی نگه داریم. چون یا خودمان آن افکار را دوست نداریم یا فکر می‌کنیم که جامعه دوست نداشته باشد و بخاطر آن ما را طرد می‌کند. بنابراین ما آن‌ها را به ناخودآگاه خود می‌فرستیم به طوری که شاید آن را به طور کامل فراموش کنیم اما به گونه‌ای در رفتار ما ظهور پیدا می‌کند و به آن جهت می‌دهد.
سایه آن امیال ممنوعه و سرکوب شده انسانی است که در ناخودآگاه ما جا خوش کرده‌اند و ما نسبت به پذیرش آن‌ها مقاومت می‌کنیم. انگیزه‌های تهاجمی، تصاویر ذهنی ممنوعه و تابو، تجربیات شرم آور، آرزوهای غیراخلاقی، ترس، رویاپردازی‌های غیرمنطقی و میل جنسی غیر قابل قبول، نمونه‌هایی از جنبه‌های سایه است که در مردم وجود دارد اما آن‌ها به خود اجازه نمی‌دهند که آن‌ها را در بر بگیرند. ممکن است این سایه‌ها با تکرار در زندگی نسل‌های متوالی در روان انسان‌ها نقش بسته باشند و در رویاها و خیال پردازی‌ها نیز آشکار شوند.
سایه یک مشکل اخلاقی است که تمام شخصیت فرد را به چالش می‌کشد. هیچکس نمی‌تواند بدون وجود سایه از تلاش‌های اخلاقی آگاه شود. برای آگاه شدن از آن، تشخیص جنبه‌های واقعی شخصیت به عنوان موجودی واقعی و حقیقی ضروری است و این عمل شرط اصلی برای هر نوع خودشناسی است. به همین دلیل است که همیشه با مقاومت قابل توجهی مواجه می‌شود. در واقع خودشناسی به عنوان یک معیار روان درمانی، اغلب نیازمند کارهای سختی است که طول عمر زیادی نیز دارد.
بعضی از پیروان یونگ معتقدند که ما علاوه بر سایه شخصی، یک سایه جمعی نیز داریم. در واقع مفاهیم یا امیالی است که توسط جامعه و ارزش‌های جمعی سرکوب شده و توسط کل جامعه مورد غفلت قرار می گیرد.
برای آگاهی بیشتر در زمینه خودشناسی و روان درمانی کلیک کنید.
سایه‌ها بر بعد دیگر رفتار و زندگی انسان‌ها تاثیر متقابلی دارند که نمی‌توان آن‌را نادیده گرفت. اگر باور داشته باشید که در یک سمت از بعد شخصیت خودتان قرار دارید دلیل بسیاری از رفتارها و اتفاقات را به خوبی درک نمی‌کنید و همیشه برای شما سوالاتی وجود دارد که چرا مسائل این‌گونه پیش می‌رود. عموما در این حالت باید علت را در زندگی آزمون نشده، بخش تاریک‌تر و پنهان تر و سایه‌های درونمان جست‌وجو کنیم. در این حالت با در نظر گرفتن هر دو بعد به خوبی می‌توانید با شخصیت و رفتار خود کنار بیایید و اتفاقات را تحت کنترل بگیرید.
بسیاری از افراد نمی‌خواهند با سایه‌های شخصیت روبه‌رو شوند و از آن‌ها ترس بسیار زیادی دارند. اشخاص شرطی شده‌اند تا در برابر بخش ناشناخته ذهنشان و کهن‌الگوهایشان بترسند. زمانی که به این بخش از شخصیتتان فکر می‌کنید به نظرتان غیرقابل قبول است و جلوی خودتان را می‌گیرید تا با آن روبه‌رو نشوید. در این حالت به سرعت به بعدی که آن را می‌شناسید رو می‌آورید و تا بخش تاریک دوباره به ناخودآگاه منتقل نشده است از لاک خود بیرون نمی‌آیید.
ما به این دلیل از این بخش می‌ترسیم که توانایی فرار از آن را نداشته باشیم. سرکوب کردن و پنهان کردن سایه‌ها می‌تواند آن‌ها را پررنگ‌تر کند و قدرت بیشتری به آن‌ها منتقل کند که در این حالت بیشتر بعد آشکار ما را تسخیر می‌کند و به طوری که می‌خواهد به آن جهت می‌بخشد. در این حالت همه رفتارهای ما تحت کنترل سایه‌ها قرار دارد و ما نمی‌توانیم هیچ‌چیز را به نحو صحیح آن انجام دهیم. فقط با پذیرفتن این که ما دارای دو بعد هستیم و یک بخش تاریک هم داریم که به گونه‌ای از قبل در ما وجود دارد می‌توانیم شرایط را تحت کنترل بگیریم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه نظریات روانشناسی کلیک کنید.
بعضی از جنبه‌های سایه محصول تکامل ما هستند. ما مثل همه حیوانات، غرایزی برای سکس و تجاوز داریم، اما برای انطباق با روحیه اجتماعی امروزی، تمایل به سرکوب آن‌ها داریم. بعضی از جنبه‌های سایه نیز محصول تربیت ما است. به عنوان مثال، صفات شخصیتی و انگیزه‌هایی که موجب ترس، مجازات و انتقاد می‌شد، سرکوب می‌شوند و برای توان ادامه زندگی به ناخودآگاه منتقل می‌گردند. همه ما سایه‌های شخصیت را داریم و چیزی که ما را از دیگران متمایز می‌کند، میزان آگاهی ما از آن‌هاست.
کنترل ناخودآگاه ما توسط سایه می‌تواند بر رفتارهای مخرب ما تاثیر بگذارد. به طوری که بسیاری از افراد نسبت به رفتار سرکوب شده آگاه هستند اما قادر به کنترل آن نیستند. بسیاری از معتادان و مجرمین، توسط سایه خود هدایت می‌شوند و حس یک جنگ داخلی را درون خود دارند که روی ناتوانی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. در اکثر مواقع این سایه است که در مبارزه با معیارهای اخلاقی و سوپر ایگو پیروز می‌شود. افراد یک لحظه به خود می‌آیند و می‌خواهند زندگی پاکی داشته باشند و لحظه‌ای دیگر سایه آن‌ها، آگاهی ego را باطل می‌کند و آن‌ها مشتاقانه به دنبال مصرف، تجاوز یا اعمال زننده می‌روند.
برای اجتناب از قربانی شدن توسط این بخش تاریک، ما باید از ویژگی‌های آن آگاه شویم و آن‌ها را به شخصیت هوشیار و خودآگاه خود متصل کنیم. خواسته‌های نامطلوب را با آغوش باز بپذیریم و به عنوان جنبه‌های ناخوشایند وجود که باید سرکوب شوند با آن‌ها برخورد نکنیم.
آن چیزی که عموما در زندگی هر کدام از ما رخ می‌دهد در مقابل چیزی قرار دارد که ما از آن می‌ترسیم. اگر سایه‌ها برای ما ناشناخته بمانند می‌ترسیم درون آن چیزهایی وجود داشته باشد که هر چیز دوست داشتنی در زندگی‌مان را از بین ببرد. اما اگر آن‌را بشناسیم و بینشی نسبت به آن داشته باشیم متوجه می‌شویم نیرویی دارد که می‌تواند ما را به سمت زندگی مثبت با تغییر خوب هدایت کند. شناخت سایه‌ها باعث می‌شود که بینشی وسیع از کهن‌الگوها و جهت‌دهنده رفتارها پیدا کنید و بتوانید با استفاده از آن جهت مثبتی به زندگی خود بدهید. همچنین کمک گرفتن از روانشناس نیز می‌تواند به شما در این مورد کمک کند.
برای آگاهی بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه سایه یونگ می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: نظریه سانگ یونگ