آیا تا به حال در مورد تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک چیزی شنیده‌اید؟ تخمدان پلی کیستیک که به اختصار تحت عنوان سندروم PCO نیز شناخته می‌شود وضعیتی است که از عدم توازن هورمون‌های جنسی در بدن زن خبر می‌دهد و می‌تواند با مشکلات متعددی نظیر قطع دوره‌های قاعدگی یا خونریزی‌های بسیار شدید خود را نشان دهد. پزشکان هنوز نتوانسته‌اند علت دقیق بروز تنبلی تخمدان را دریابند. با این حال آن‌ها معتقدند آنچه بیش از هر چیز در روند اختلال تخمک گذاری و متوقف شدن چرخه قاعدگی تأثیر دارد وجود سطوح بالای هورمون‌های مردانه در بدن زن است و برای بهبود وضعیت از دارو درمانی استفاده می‌کنند. در ادامه به بررسی بیشتر علل، علائم و درمان خواهیم پرداخت.
منبع: تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک | علل، علائم و درمان
سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCO) که تحت عنوان تنبلی تخمدان نیز شناخته می‌شود، نتیجه نوعی عدم تعادل در هورمون‌های بدن زن است که بسیاری از زنان را در سنین باروری یعنی 15 تا 44 سالگی تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این وضعیت پزشکی، نوعی اختلال عملکرد در تخمدان‌ها، ارگان‌های تولید کننده استروژن، پروژسترون و سایر هورمون‌هایی که چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنند مشاهده می‌شود و تخمدان‌ها به مقدار کمی هورمون‌های مردانه یا همان آندروژن‌ها را نیز تولید می‌کنند.
در حالت طبیعی تخمدان‌های زن ماهانه یک تخمک برای بارور شدن توسط اسپرم آزاد می‌کنند که به فرایند آن تخمک گذاری گفته می‌شود. هورمون‌های FSH و LH نقش کنترل‌گر را در این فرایند ایفا می‌کنند. در سندروم تخمدان پلی کیستیک تخمدان‌ها و عملکرد تخمک گذاری آن دست خوش تغییرات مختلفی می‌شوند. مشخصه بارز این تغییرات وجود کیست‌های ریز در تخمدان‌ها، بالا رفتن سطح هورمون‌های مردانه و نامنظم شدن دوره پریودهای ماهانه است.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه تاخیر در چرخه قاعدگی کلیک کنید.
کلمه پلی کیستیک به معنای کیست‌های زیاد است. بانوانی که به سندروم PCO مبتلا هستند در هرماه فولیکل‌های بسیار ریز زیادی را تولید می‌کنند که هرکدام در واقع نوعی تخمک نابالغ هستند اما مشکل اینجاست که هیچ یک از این فولیکول‌ها به اندازه کافی رشد نمی‌کنند تا به یک تخمک واقعی تبدیل شوند و فرایند تخمک گذاری را آغاز نمایند.
همین عدم تخمک گذاری در بدن زن میزان هورمون‌های استروژن، پروژسترون، FSH و LH را تغییر می‌دهد در نتیجه این تغییرات هورمونی، استروژن و پروژسترون به میزان کمتری از حد معمول تولید شده و در ازای آن هورمون‌های مردانه بیش از حد معمول ترشح می‌شوند. وجود بیش از حد آندروژن‌ها یا همان هورمون‌های جنسی مردانه روند قاعدگی را مختل کرده و باعث می‌شود که زنان مبتلا به این سندروم دوره‌های قاعدگی کمتری را نسبت به شرایط عادی تجربه کنند.
پزشکان و محققان هنوز نتوانسته‌اند علت دقیق بروز تنبلی تخمدان را دریابند. با این حال آن‌ها معتقدند آنچه بیش از هر چیز در روند اختلال تخمک گذاری و متوقف شدن چرخه قاعدگی تأثیر دارد وجود سطوح بالای هورمون‌های مردانه در بدن زن است. ژن‌ها، مقاومت در برابر انسولین و وجود التهاباتی در بدن از جمله عواملی هستند که می‌توانند به تولید بیش از حد آندروژن در بدن بیانجامند که ما در ادامه به توضیح هریک از آن‌ها پرداخته‌ایم.
تحقیقات نشان می‌دهند که نه یک ژن بلکه مجموعه‌ای از ژن‌ها می‌توانند در تنبلی تخمدان و تولید بیش از اندازه آندروژن‌ها در بدن زن مؤثر باشند. در راستای تأیید زمینه ژنتیکی این بیماری، مطالعات نشان می‌دهند افرادی که در خانواده خود سابقه بروز این مشکل را دارند بیش از دیگران به PCO مبتلا می‌شوند.
پژوهش‌ها و آمار و ارقام در مورد مبتلایان به تنبلی تخمدان به ما نشان می‌دهند که بیش از 70 درصد مبتلایان دچار مقاومت به انسولین هستند. به این معنا که سلول‌های آن‌ها قادر به استفاده مناسب از انسولین تولید شده در بدن نیست.
انسولین یکی از انواع هورمون‌های تولید شده در پانکراس است که به بدن کمک می‌کند تا بتواند از قند موجود در غذاها استفاده کند و از آن‌ها انرژی بگیرد. زمانی که سلول‌ها نمی‌توانند به درستی و به میزان کافی از انسولین استفاده کنند بدن برای جبران مشکلات ناشی از آن به تولید بیشتر این هورمون می‌پردازد.
وجود انسولین بیشتر در بدن یکی از عوامل مهمی است که تولید هورمون‌های مردانه در بدن را تحریک می‌کند. اگر بپرسید چه عاملی باعث مقاومت بدن در برابر انسولین می‌شود باید گفت که چاقی یکی از مهم‌ترین علل آن است.
بررسی‌هایی که روی زنان مبتلا به تنبلی تخمدان انجام شده بیانگر این است که آن‌ها اغلب سطوح بالاتری از التهابات را در بدن نشان می‌دهند که این امر نیز می‌تواند در تولید بیشتر آندروژن‌ها تأثیر گذار باشد.
برای اطلاع بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
- نامنظم شدن چرخه قاعدگی. در واقع کاهش تخمک گذاری منجر به از دست رفتن دوره‌های پریود می‌شود تا جایی که بسیاری از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان چیزی کمتر از 8 دوره قاعدگی را در سال تجربه می‌کنند.
- خونریزی بسیار شدید که در نتیجه ضخیم‌تر شدن دیواره رحم اتفاق می‌افتد.
- بروز جوش و آکنه زیاد چراکه وجود سطوح بالاتر هورمون‌های مردانه در بدن منجر به چرب شدن پوست می‌شود و همین امر می‌تواند تحریک کننده بروز جوش‌های پوستی روی نواحی مختلفی نظیر صورت، سینه و پشت بدن باشد.
- افزایش وزن که تقریباً در 80 درصد زنان مبتلا به تنبلی تخمدان دیده می‌شد.
- افزایش رشد موهای زائد بدن به طوری که تحقیقات نشان می‌دهد بیش از 70 درصد زنان مبتلا به PCO از این موضوع شاکی هستند و از رشد موهای زائد در نواحی مختلف نظیر صورت و سینه خبر می‌دهند.
- دچار شدن به سردردهای شدید که معمولاً در نتیجه تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتند.
- افراد مبتلا به تنبلی تخمدان اغلب دچار تیرگی پوست در نواحی خاصی نظیر گردن، کشاله ران و زیر سینه‌ها می‌شوند.
برای تشخیص و درمان این مشکل لازم است که پیش از هر چیز ابتدا به یک پزشک زنان مراجعه کنید. اگر پزشک به بروز PCO در شما مشکوک شود احتمالاً دستور انجام سونوگرافی یا آزمایش خون را می‌دهد. در سونوگرافی مشخص خواهد شد که آیا کیست‌های ریز که همان فولیکول‌های نابالغ هستند در رحم وجود دارند یا خیر. همچنین آزمایش خون می‌تواند سطوح غیر معمول آندروژن‌ها را به ما نشان دهد.
در صورتی که نتایج سونوگرافی یا آزمایش خون، فرضیه تنبلی تخمدان را تأیید نماید پزشک درمان دارویی را آغاز خواهد کرد. برای درمان این مشکل اغلب پزشکان از داروهای ضد بارداری استفاده می‌کنند. برخی داروها اختصاصاً برای علائم و عوارض جانبی تنبلی تخمدان تجویز می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به قرص‌های از بین برنده موهای زائد اشاره کرد. همچنین پزشک به افرادی که به دلیل مقاومت در برابر انسولین دچار این سندروم شده‌اند داروی متفورمین را تجویز می‌کند که در درمان دیابت نوع 2 نیز به کار می‌رود.
برای آگاهی بیشتر در زمینه قرص ضد بارداری کلیک کنید.
بله، از آنجایی که چاقی یکی از فاکتورهای مهم در تولید بیش از حد آندروژن‌هاست، افرادی که کم تحرک هستند و اضافه وزن زیادی دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این سندروم قرار دارند. به همین خاطر پزشکان در درمان این مشکل ایجاد تغییراتی در سبک زندگی را نیز پیشنهاد می‌دهند که تلاش برای افزایش تحرک روزانه، گنجاندن ورزش در برنامه زندگی و پیگیری یک رژیم غذایی سالم از جمله مهم‌ترین آن‌هاست.
قطع دوره‌های پریود، ناتوانی در بچه دار شدن و بروز علائم مرتبط با تنبلی تخمدان نظیر افزایش رشد موهای زائد و یا خونریزی‌های بسیار شدید و غیر طبیعی از جمله مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید و برای رفع آن به پزشک مراجعه نمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه تنبلی تخمدان می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک | علل، علائم و درمان