ناتوانی در کنترل هیجانات ممکن است برای هر کسی در هر جایگاه اجتماعی اتفاق بیافتد. اما چگونه برخی افراد حتی در بغرنج ترین لحظات هم می‌توانند هیجانات خود را کنترل کرده و برای حل مساله بهترین راه حل را انتخاب کنند؟ اگر توجه کرده باشید، می‌بینید که هر چه سن افراد بالاتر می‌رود چه در زمان شادی و چه در زمان ناراحتی، راحت‌تر هیجانات‌شان را کنترل می‌کنند. شاید به این دلیل که مهارت‌های زندگی را بیشتر تمرین کرده و روز به روز با تجربه‌تر می‌شوند. با این حال برخی افراد با وجود بالا رفتن سن‌شان هنوز قادر به کنترل هیجانات خود نیستند. با آگاهی از دلایل و روش‌های کنترل هیجانات می‌توانید خود را کنترل کرده و کیفیت زندگی‌تان را افزایش دهید.
منبع: کنترل هیجانات
افرادی که قادر به کنترل هیجانات خود نیستند به صورت مخرب، نامناسب و افراطی به محیط اطراف خود پاسخ می‌دهند. خشم، غم، اضطراب و ترس از جمله هیجانات و انواع احساسات است که هر فردی در طول زندگی خود تجربه می‌کند. هر کسی ممکن است در برهه ای از زمان قادر به کنترل احساسات خود نباشد. برای اطلاع بیشتر از کنترل احساسات کلیک کنید.
این مساله گاهی در پی مشکلات جسمانی رخ می‌دهد. حتما تجربه کرده‌اید در شرایطی که از نظر جسمانی تحت فشارید مثل گرسنگی و خستگی، آستانۀ تحمل‌تان پایین آمده و واکنش‌های عصبی و تندتری نیز نشان می‌دهید. این عدم کنترل هیجانی که گاها اتفاق می‌افتد امری طبیعی است، اما اگر شما دائما با ناتوانی در کنترل هیجانات خود مواجه می‌شوید باید به دنبال رفع علل محیطی و روانی برای مشکل خود باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر از انواع احساسات کلیک کنید.
با اینکه کنترل هیجان برای بسیاری از افراد به صورت یک عادت انجام می‌شود اما این کار برای همه آسان نیست. معمولا ناتوانی در کنترل هیجان با علائم و نشانه‌های خاصی همراه است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1- احساس تحت فشار بودن زیاد به خاطر احساسات و هیجانات منفی تجربه شده
2- احساس ناتوانی و پریشانی در توصیف هیجانات خود
3- احساس ناتوانی در کنترل هیجانات
4- دشواری در درک اینکه چرا هیجانات به این شیوه تجربه می‌شوند
5- استفاده از روش‌های مخربی نظیر سیگار کشیدن یا نوشیدن زیاد الکل برای کاهش احساسات و هیجانات ناخوشایند
عوامل زیادی در ناتوانی فرد در کنترل هیجانات تاثیر دارد. مثلا با در نظر گرفتن تاثیر سن بر کنترل هیجانات می‌توان گفت کودکان بیش از سایر افراد در تنظیم هیجان‌های خود مشکل دارند. زیرا هنوز به مهارت‌های لازم برای این موضوع دست پیدا نکرده‌اند. به همین خاطر در مقابل هر عامل ناراحت کننده‌ای گریه و جیغ و فریاد می‌کنند.
با بالا رفتن سن افراد نسبت به هیجانات خود آگاهی بیشتری پیدا می‌کنند. کودکانی که با وجود افزایش سن همچنان با ناتوانی در کنترل هیجانات خود مواجه می‌شوند باید در زمینه‌های زیر مورد بررسی قرار بگیرند:
- اختلالات سازگاری
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی (برای اطلاع بیشتر از بیش فعالی کلیک کنید.)
- اختلالات طیف اوتیسم (برای اطلاع بیشتر ازاوتیسم کلیک کنید.)
- اختلال نافرمانی مقابله ای (برای اطلاع بیشتر از اختلال نافرمانی مقابله ای کلیک کنید.)
اگر دارای فرزندی هستید که در کنترل و تنظیم هیجانی به رشد و پختگی لازم نرسیده، برای بررسی بیشتر به مشاوره کودک و نوجوان مراجعه نمایید. با درمان اختلال و مشکل اصلی، کودک شما در زمینۀ کنترل هیجانی نیز پیشرفت خواهد کرد.
پیشتر به مشکلاتی اشاره کردیم که در رشد تنظیم هیجانی کودکان مشکل ایجاد می‌کنند. از آن جا که این مشکل در بزرگسالی نیز به میزان زیادی وجود دارد، در صورت مشاهدۀ ناتوانی در کنترل هیجانات و وجود واکنش‌های شدید هیجانی از جانب بزرگسالان، بررسی موارد زیر ضروری است:
1- سندروم آسپرگر (برای اطلاع بیشتر از آسپرگر کلیک کنید.)
2- سومصرف الکل و مواد
3- اختلال خلقی دو قطبی (برای اطلاع بیشتر از دو قطبی کلیک کنید.)
4- دلیریوم
5- افسردگی پس از زایمان (برای اطلاع بیشتر از افسردگی پس از زایمان کلیک کنید.)
6- دیابت
7- افت قند خون
8- اختلال استرس پس از سانحه (برای اطلاع بیشتر از اختلال استرس پس از سانحه کلیک کنید.)
9- ناتوانی در کنترل هیجانات همراه با انواع روان پریشی از جمله اسکیزوفرنیا
10- اختلال شخصیت ضد اجتماعی (برای اطلاع بیشتر از اختلال شخصیت ضد اجتماعی کلیک کنید.)
اگر طبق بررسی‌های متخصص وجود هر یک از این اختلال‌ها تایید شود، شروع درمان ضروری می‌باشد. با درمان این اختلالات، مشکلات مربوط به تنظیم هیجان نیز کاهش پیدا خواهند کرد.
تجربۀ بعضی علائم و نشانه‌ها زنگ خطری است که به شما می‌گویند برای رفع مشکل خود در تنظیم هیجان باید هرچه زودتر به روانشناس مراجعه کنید. در صورتی که با هریک از علائم زیر مواجه شدید مراجعه به متخصص را به هیچ وجه به تعویق نیاندازید.
1- تجربۀ احساسات و افکاری مبنی بر اینکه دنیا ارزش ادامه دادن ندارد.
2- داشتن افکار و احساساتی با محتوای آسیب زدن به خود
3- شنیدن صداها یا دیدن چیزهایی که اطرافیانتان قادر به دیدن و شنیدن آن‌ها نیستند
4- ناتوانی در کنترل هیجانات و احساس کاهش میزان هشیاری
5- تجربۀ هیجانات شدید بدون وقوع رویداد برانگیزانندۀ مرتبط با آن
6- داشتن هیجاناتی نظیر غم و خشم در بیشتر روزهای هفته
با انجام برخی کارهای ساده می‌توانید هیجانات خود را تحت کنترل قرار دهید. این راهکارها عبارتند از:
اگر در شرایط سخت دچار ناتوانی در کنترل هیجانات خود می‌شوید، باید این موقعیت‌ها را شناسایی کرده و آن‌ها را کنترل کنید. مثلا می‌توانید کارهایتان را به موقع انجام دهید تا با اتمام وقت و دیر شدن دچار خشم و عصبانیت نشوید. برای کسب اطلاع بیشتر از تقویت احساسات مثبت کلیک کنید.
ناراحتی و مشکل برای تمام افراد پیش می‌آید. برخی افراد این ناراحتی‌ها را با خشم و فریاد و برخی دیگر با سکوت و انکار آن را تخلیه می‌کنند. در صورتی که هیجانات به درستی تخلیه نشود، مشکلات زیادی برای فرد به وجود می‌آید. به همین دلیل ضروری است که با کمک یک روانشناس به خودشناسی برسید و با آگاهی از هیجانات و احساسات خود آن را به شیوه درست ابراز کنید.
برخی مواقع لازم است که هیجانات خود را به سرعت کنترل کنید. مثلا در شرایطی که خشمتان فوران کرده اما ابراز آن ممکن نیست. در این لحظه باید نفس عمیق بکشید و از یک تا ده بشمارید. حواس خود را پرت کنید مثلا از آن موقعیت دور شده و با فکر کردن به یک خاطره و اتفاق خوشایند افکار خود را تغییر دهید. روانشناس به شما کمک می‌کند که تکنیک‌های کنترل هیجانات را به درستی بیاموزید و از آن‌ها استفاده کنید. متخصصان مرکز مشاوره حامی هنر زندگی در خدمت شما هستند تا در این زمینه یاری‌تان کنند.
برای دریافت مشاوره در زمینه ناتوانی در کنترل هیجانات می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: کنترل هیجانات