سینه خیز رفتن نوزاد در پی بازتاب خزیدن نوزاد یا Crawling reflex یکی از بازتاب‌های طبیعی و فطری در کودکان است. از آن جا که نوزاد هنوز حرکات ارادی را یاد نگرفته، برای زنده ماندن با حرکات فطری از خودش محافظت می‌کند؛ این بازتاب‌ها نشانه سلامت کودک شما هستند. بازتاب خزیدن نوزاد مانند بسیاری از دیگر بازتاب‌های نوزادی، پس از مدتی محو می‌شود. اما در صورتی که بازتاب‌ها به حرکات ارادی تبدیل نشوند، نشان دهنده یک مشکل در نوزاد هستند. با آگاهی از بازتاب‌های نوزادی مثل بازتاب خزیدن، می‌توانید از سلامت نوزاد خود مطمئن شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازتاب های نوزادی کلیک کنید.
منبع: سینه خیز رفتن نوزاد
بازتاب یا reflex، پاسخ حرکتی غیرارادی و خود به خودی به یک محرک بیرونی است که برای بقای انسان لازم هستند. بعضی بازتاب‌ها همیشه در بدن شما وجود دارند، مانند عطسه و بازتاب پرش زانو اما بازتاب‌های نوزادی ویژه سن خاصی هستند و باید به صورت طبیعی از بین بروند.
بازتاب‌های نوزادی از آغاز تولد حضور دارند، اما به طور طبیعی در سال اول زندگی از بین می‌روند. وجود بازتاب‌های نوزادی پس از زمان طبیعی آن و یا در بزرگسالی، می‌تواند نشان‌دهنده وجود آسیب‌های عصبی و یا بیماری باشد. تمامی بازتاب‌های نوزادی در بدو تولد توسط ماما یا پزشک بررسی می‌شود تا در صورت وجود مشکل خاص، نوزاد تحت آزمایش‌های ویژه قرار گیرد. آموزش والدین در مورد کودک نیز می‌تواند به حفظ و افزایش سلامت نوزادان کمک کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه آموزش پدر و مادر کلیک کنید.
برای مشاهده بازتاب خزیدن، نوزادتان را روی شکم و بر روی یک سطح صاف قرار داده و کف پاهایش را به طور متناوب با انگشت فشار دهید. در پی این حرکت پاهای نوزاد به حالت خزیدن حرکت می‌کند و به طور متناوب خم و راست می‌شود. این حالت با خزیدن ارادی نوزاد که بعد از محو شدن این بازتاب به وجود می‌آید، متفاوت است.
بازتاب خزیدن، عضلات نوزاد شما را برای حرکت ارادی چهار دست و پا رفتن آماده می‌کند. این بازتاب برای خزیدن ارادی و چهار دست و پا رفتن در مراحل بعدی لازم است. نوزاد در مرحله اول از بازتاب غیرارادی خزیدن برخوردار است؛ پس از آن که بازتاب خزیدن نوزاد محو شد، سینه خیز رفتن شروع شده و در آخر نوزاد چهار دست و پا حرکت می‌کند.
همچنین بازتاب خزیدن با تحریک قسمت‌های مختلف مغز، در آمادگی مغز برای یادگیری تاثیر مثبت می‌گذارد. تکرار حرکت بازوها و پاها باعث سازماندهی تحریکات عصب‌ها شده و به پردازش‌های شناختی بعدی کودک کمک می‌کند.
به طور طبیعی بازتاب خزیدن نوزاد تا حدود 3 الی 4 ماهگی ادامه پیدا می‌کند. پس از آن بازتاب باید به جهت آماده شدن نوزاد برای خزیدن ارادی و چهار دست و پا رفتن، از بین رفته باشد. زمان شروع خزیدن و چهار دست و پا رفتن، بین کودکان فرق می‌کند. پس از ناپدید شدن بازتاب خزیدن به طور میانگین، حدود نه‌ماهگی خزیدن ارادی شروع شده و حدود 10ماهگی چهار دست و پا راه رفتن آغاز می‌شود. با این وجود که اکثر کودکان همین توالی را برای حرکت طی می‌کنند، اما ممکن است بعضی از آن‌ها یک یا دو مرحله را جهشی گذرانده و به یک‌باره راه بروند. با اطلاع از روند رشد کودک تا یک سالگی از سلامت او اطمینان حاصل کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه رشد کودک تا یک سالگی کلیک کنید.
اگر بازتاب خزیدن نوزاد نیز مانند هر بازتاب دیگری پس از مدت معین محو نشود، مشکلاتی را ایجاد می‌کند. همان‌طور که گفته شد، خزیدن ارادی و در پی آن چهار دست و پا راه رفتن نوزاد شما بستگی به این دارد که بازتاب خزیدن غیرارادی به موقع ناپدید شده باشد. بنابراین باقی ماندن آن می‌تواند چهار دست و پا رفتن نوزاد شما را به تعویق بیندازد. همچنین باقی ماندن بازتاب خزیدن نوزاد، مانع از پیشرفت مهارت‌های حرکتی کودک شما شده و بر روی هماهنگی حرکات او تاثیر می‌گذارد. با مشاوره کودک می‌توانید از تمرینات جسمانی مناسب برای رشد کودک اطلاع کسب کنید. برای آگاهی بیشتر در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
پس از پایان یافتن بازتاب خزیدن که به صورت غیرارادی اتفاق می افتد نوع حرکات کودک تغییر کرده و سینه خیز رفتن به طور ارادی که ناشی از تلاش کودک است آغاز می شود. اکثر کودکان معمولا از 5 یا 6 ماهگی تلاش های خود را برای سینه خیز رفتن شروع می کنند و با این کار در واقع برای چهار دست و پا رفتن آماده می شوند. البته لازم است که در مسیر رشد کودک تفاوت های فردی او را در نظر بگیرید و انتظار نداشته باشید همانند یک ربات برنامه ریزی شده در زمان های خاص به توانایی های مختلف دست پیدا کند. این مسئله را به خاطر بسپارید که بسیاری از کودکان بدون تجربه سینه خیز رفتن به طور ناگهان چهار دست و پا حرکت می کنند و یا ممکن است شروع سینه خیز رفتن در آن ها تا حدود 10 ماهگی طول بکشد.
سینه خیز رفتن در کودک به طور تدریجی پدید می آید. در واقع ابتدا کودک از حرکاتی ساده نظیر غلت زدن شروع می کند و به تدریج در این زمینه ماهرتر و ماهرتر می شود. ما در ادامه به مراحل شکل گیری توانایی سینه خیز رفتن در کودکان پرداخته ایم.
غلت زدن یکی از مهارت های ابتدایی است که در ادامه به شکل گیری توانایی سینه خیز رفتن در کودک کمک می کند. در واقع غلت زدن مقدمه ای برای مهارت های حرکتی پیشرفته تر است که از 2 یا 3 ماهگی آغاز می شود. این مهارت معمولا در 5 ماهگی تکامل بیشتری می یابد و از همین رو کودک در این زمان می تواند علاوه بر غلتیدن به بغل به طور کامل از پشت به سمت شکم برگردد.
وقتی کودک غلت زدن به طور کامل را یاد گرفت می تواند به صورت دمر یا همان روی شکم بخوابد و در عین حال سر خود را برای دیدن محیط پیرامون بالا نگه دارد. این امر تا حد زیادی در تقویت ماهیچه های گردن و پشت به کودک کمک می کند و باعث می شود که او بتواند کم کم سینه خیز رفتن را نیز تمرین کند. خوابیدن روی شکم معمولا حدود 6 یا 7 ماهگی در اکثر کودکان پدید می آید.
در حول و حوش 6 ماهگی و با پیدایش توانایی خوابیدن نوزاد روی شکم؛ کم کم او می تواند از نیروی عضلات بازوی خود کمک گرفته، آن را به صورت تکیه گاه قرار دهد و به این وسیله خود را جلو بکشد. پس از این کودک متوجه می شود که با بلند کردن شکم خود می تواند ماهرانه تر حرکت کند و در نتیجه چهار دست و پا رفتن آغاز می شود.
تمرین ها و مراقبت های والدین می تواند تاثیر بسزایی در رشد مهارت های حرکتی گوناگون کودک داشته باشد. برای اینکه بتوانید در سینه خیز رفتن به کودک خود کمک کنید استفاده از روش خواباندن نوزاد روی شکم تا حد بسیاری کمک کننده است. در همین حال سعی کنید با استفاده از وسایل جذاب نظیر اسباب بازی های مورد علاقه کودک توجه او را به جهت های گوناگون جلب کنید و به این ترتیب کمک نمایید تا کودک سرش را بالا نگه دارد.
این کار عضلات او را تقویت کرده و باعث می شود فرایند سینه خیز رفتن راحت تر و زودتر اتفاق بیافتد. هم چنین شما می توانید در این وضعیت اسباب بازی ها را در فاصله ای نزدیک با او قرار دهید و کودک را تشویق نمایید برای گرفتن اسباب بازی حرکت کند. شما می توانید این کار را در قالب بازی، شوخی و خنده انجام داده و پس از هر بار موفقیت کودک اسباب بازی را در فاصله دورتری قرار دهید تا او بتواند به مهارت حرکتی بیشتری دست پیدا کند.
عدم تلاش برای سینه خیز رفتن در نوزادان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که ما در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره کرده ایم.
همان طور که پیش تر گفته شد خوابیدن نوزاد روی شکم یکی از عوامل بسیار مهمی است که در پیدایش توانایی سینه خیز رفتن به او کمک می کند. با این حال بسیاری از والدین از قرار گرفتن فرزند خود در حالت دمر واهمه دارند و سریعا او را به حالت عادی برمی گردانند. این کار می تواند فرصت های لازم برای یادگیری مهارت خزیدن را از کودک گرفته و باعث شود این توانایی با تاخیر در فرزند شما پدید بیاید.
برای این که کودک بتواند به توانایی های حرکتی دست پیدا کند لازم است محیط مناسبی برای او فراهم باشد و در واقع فرصت های کاوش در محیط در اختیار او قرار بگیرند. بررسی ها نشان می دهند والدینی که بیش از حد نوزاد خود را در بغل می گیرند یا اکثرا او را در گهواره نگه می دارند بیش از سایرین تاخیرهای حرکتی را در فرزند خود مشاهده می کنند.
توجه داشته باشید که سینه خیز رفتن نشان دهنده نوعی تلاش برای شروع حرکت های پیشرفته در کودکان است. با این حال تفاوت های فردی میان نوزادان باعث می شود که برخی از آن ها روش های متفاوتی را برای این تلاش انتخاب کنند. برای مثال ممکن است کودک تلاش کند با دست خود را جلو بکشد و یا از روش های دیگری برای پیش روی در محیط استفاده کند. این شرایط جای نگرانی ندارد و تنها روش های منحصر به فرد کودک برای حرکت در محیط را نشان می دهد. اگر در غیاب سینه خیز رفتن؛ نوزاد فعالیت های دیگری نظیر غلت زدن یا نشستن را به درستی انجام می دهد رشد به احتمال زیاد فرایند رشد او مسیری طبیعی را طی می کند. با این حال برای کسب اطلاعات و اطمینان بیشتر می توانید از پزشکان و سایر مراقبین بهداشتی در این زمینه مشورت بگیرید.
از جمله دیگر عواملی که گفته می شود در تاخیر سینه خیز رفتن نوزادان تاثیرگذار است داشتن کف پای صاف است. چرا که این امر موجب خم شدن مچ پای فرزندتان شده و معمولا عمل سینه خیز یا چهار دست و پا رفتن را با مشکل مواجه می سازد. از همین رو این کودکان معمولا با کمی تاخیر نسبت به همسالان خود این مهارت ها را نشان می دهند.
سلامت نوزاد همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین است و اکثر آنان نگرانند که فرزندشان دچار مشکلی نشود. بازتاب‌های نوزادی یکی از نشانه‌های مهم در سلامت نوزاد است که با توجه به آن‌ها می‌توانید از سلامت او مطمئن شده و یا در صورت مشکل، هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید مقاله نشانه‌های سلامت نوزاد را مطالعه نمایید.
اگر فرزند شما تا حدود 10 یا 11 ماهگی هیچ گونه تلاشی برای تحرک و پیش روی در محیط انجام نمی دهد و متناسب با هم سن و سالان خود از تحرک بسیار کمی برخوردار است لازم است برای انجام بررسی های دقیق رشدی او را نزد پزشک برده و معاینات لازم را انجام دهید.
برای دریافت مشاوره در زمینه کودک و نوزاد می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: سینه خیز رفتن نوزاد