برخی کودکان در دوره ای از زندگی دچار لکنت زبان می شوند. این دوره ممکن است خیلی کوتاه و گذرا باشد، اما در خیلی مواقع لکنت زبان کودکان شدید شده و برای روابط آن‌ها و اعتماد به نفس‌شان مشکلاتی را ایجاد می کنند. خیلی مواقع خانواده ها در مورد لکنت کودکان و نحوه برخورد درست با آن ها نگرانی هایی دارند. در این مقاله درمورد علت ایجاد لکنت و راه های برخورد و مقابله با آن صحبت خواهیم کرد. برای اطلاع از روش های افزایش اعتماد به نفس کودکان کلیک کنید.
منبع: لکنت زبان
لکنت زبان در واقع یک نوع از اختلال گفتاری است که در دسته اختلالات عصبی رشدی قرار می‌گیرد. لکنت مشکل در روش معمولی سخن گفتن است که شکل‌های مختلفی مثل تکرار یا کشیدن حروف اول، بیان پر فشار بخش اول کلمه، توقف کامل کلمه یا حذف تلفظ کلمه را شامل می‌شود. برای اطلاع از دیگر انواع اختلال گفتاری کلیک کنید.
لکنت در هر سنی می‌تواند رخ دهد اما در حدود سنی 2 تا 4 سال شایع‌تر است. پسران بیشتر از دختران دچار لکنت زبان می‌شوند. لکنت زبان معمولا بین 18 تا 24 ماهگی آغاز شده و تا حدود 5 سالگی نیز دیده می‌شود. در حدود 6-7 سالگی که با شروع مدرسه مصادف است، به دلیل شرایط هیجانی و افزایش استرس‌های کودک، احتمال بروز لکنت بیشتر می‌شود. با آگاهی از اصول تربیت فرزند می‌توانید این احتمال را تا حد زیادی کاهش دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تربیت کودک کلیک کنید.
بروز لکنت زبان در کودکان می‌تواند منشا زیستی و منشا روانی داشته باشد. برخی از دلایل آن عبارتند از:
_یکی از علت‌های لکنت زبان دلایل ژنتیکی است. حدود 60% کسانی که دچار لکنت زبان شده‌اند، در خویشاوندان نزدیکشان افراد دچار لکنت زبان داشته‌اند.
_لکنت زبان در کودکان می‌تواند به علت مشکل در فرایندهای مغزی و نقص در کارکرد محل‌های درگیر در تکلم مغز بوجود آید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات عصبی رشدی کلیک کنید.
_لکنت زبان در کودک می‌تواند به علت اضطراب‌ها و استرس‌های محیطی در کودکان ایجاد شود. بنابراین لکنت کودک را یکی از نشانه‌ها و علائم استرس در کودکان می‌دانند. برای اطلاع کامل از استرس در کودکان کلیک کنید.
_خیلی از کودکانی که در معرض ترس‌های ناگهانی و شدید قرار گرفته‌اند، در سنین خردسالی دچار اضطراب می‌شوند. معمولا اختلال استرس پس از سانحه در کودکان می‌تواند علت اصلی لکنت باشد.
_مشکلات عاطفی مثل محرومیت‌ها و جدایی‌های ناگهانی از والدین در سنین کم می‌تواند در بروز لکنت یا تاخیرهای کلامی موثر باشد. داشتن اضطراب جدایی بر تشدید این اختلال می‌افزاید. برای اطلاع از نشانه‌ها و درمان اضطراب جدایی کلیک کنید.
متخصصان 3 نوع لکنت زبان را از یکدیگر متمایز می‌کنند که موارد زیر را در برمی‌گیرند:
لکنت رشدی بیشتر در کودکان زیر 5 سال اتفاق می‌افتد و پسران بیش از دختران آن را تجربه می‌کنند. در این نوع لکنت فرد در رشد و پرورش توانایی‌های زبانی و گفتاری با مشکل رو به رو می‌شود. این نوع لکنت معمولاً بدون دریافت درمان حرفه ای به طور طبیعی بهبود می‌یابد.
لکنت نوروژنیک مشکلی است که در اثر وجود اختلال عملکردی میان مغز، سیستم عصبی و عضلات درگیر در فرایند تولید کلام اتفاق می‌افتد و برای بهبودی به دریافت خدمات حرفه‌ای گفتار درمانی نیاز دارد.
لکنت سایکوژنیک به اختلال در قسمتی از مغز مربوط است که در فرایند استدلال و تفکر مشارکت دارد. بهبود این نوع لکنت نیز به دریافت خدمات حرفه‌ای گفتار درمانی و روان درمانی نیازمند است. در صورت عدم درمان ممکن است کلنت زبان به اختلالات یادگیری نیز منجر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات یادگیری کلیک کنید.
لکنت زبان به طور کلی با تکرار برخی کلمات، صداها یا هجاها در روند گفتار شناخته می‌شود که فصاحت کلام را تحت تأثیر قرار داده و باعث منقطع شدن آن می‌شود. برای مثال ممکن است فرد هنگام شروع جمله برخی کلمات صامت نظیر "ب" ، "ک" یا " د" را تکرارکرده و به سختی حروف بعدی را تلفظ نماید. این مشکل معمولاً هنگام قرار گرفتن در یک موقعیت استرس‌زا تشدید می‌شود و ممکن است علائم زیر را نیز در بر بگیرد:
- بروز تغییرات جسمی نظیر لرزش لب‌ها و پلک زدن بیش از حد
- احساس ناکامی هنگام تلاش برای ارتباط برقرار کردن با دیگری
- دچار شدن به توقف کلام هنگام تلاش برای شروع گفت و گو
- کشیدن برخی صداها هنگام تلفظ یک کلمه
- بروز علائم اضطرابی هنگام تلاش برای صحبت کردن
لکنت زبان در سنین بسیار پایین ممکن است به مرور زمان و به طور خود به خود بهبود یابد. اگر فرزند شما بعد از 5 سالگی نیز مشکلات مرتبط با لکنت زبان را تجربه می‌کند برای درمان او گزینه‌های زیر را مد نظر قرار دهید:
گفتار درمانی یکی از رشته‌های توانبخشی است که به بهبود انواع مشکلات زبان و گفتار کمک می‌کند. مراجعه به گفتار درمانگر به فرزندتان یاری می رساند تا با استفاده از تمرین‌های گفتاری فصاحت کلام خود را بهبود ببخشد و از این طریق به اعتماد به نفس بالاتری در این زمینه دست یابد. درمانگر در این درمان معمولاً بر الگوهای گفتاری کودک تمرکز کرده و با استفاده از روش‌های مختلف پاداش دهی به او کمک می‌کند تا کنترل سرعت کلام و تنفس خود را در دست بگیرد و در نتیجه با روایی بیشتری سخن بگوید.
در بسیاری از موارد لکنت زبان در اثر تجربه رویدادهای استرس‌زا در کودکی بروز پیدا می‌کند. کودمان به دلیل توانایی کم‌تر برای پردازش و هضم مشکلات هیجانی، نمی‌توانند احساسات خود را به خوبی بیان کنند و از همین رو اضطراب‌های شدید منجر به مشکلات جسمانی یا رفتاری در آن‌ها می‌شود و در بسیاری از موارد با اختلالات گفتار نمایان می‌گردد.
روانشناس متخصص در حیطه کودک با استفاده از روش‌های مختلفی نظیر بازی درمانی به فرزندتان کمک می‌کند تا او بتواند به شیوه‌های سالمی احساسات و ترس‌های خود را بیان کند و روش‌های مناسب سازگاری با آن‌ها را بیاموزد. کمک گرفتن از یک گفتار درمانگر و روانشناس در کنار هم به تسریع فرایند درمان کمک کرده و باعث می‌شود کودک و والدین با سهولت بیشتری روش‌های غلبه بر مشکلات گفتاری را فرابگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه نکات حساس تربیت فرزند کلیک کنید.
لکنت تنها به کودکان اختصاص ندارد و ممکن است فرد در هر دوره سنی دچار لکنت زبان باشد. در این شرایط اگر روانشناس تشخیص دهد که عوامل روانی در بروز این اختلال تأثیرگذار هستند از درمان‌هایی نظیر درمان شناختی رفتاری برای بهبود این مشکل بهره می‌گیرد. درمان شناختی رفتاری به شما کمک می‌کند تا بتوانید افکار زیر بنایی مؤثر در بروز لکنت زبان را شناسایی کنید. این کار باعث می‌شود اعتماد به نفس از دست رفته خود را بالا ببرید و با غلبه بر استرس‌ها و اضطراب‌های محیطی مشکل لکنت زبان خود را نیز رفع نمایید.
در کنار روش‌های درمانی ذکرشده روش‌های دیگری نظیر استفاده از ابزار الکترونیکی پخش صدا و بازخورد دهی به کودک، استفاده از تکنیک‌های تنفسی برای کنترل اضطراب و تحریک الکتریکی مغز نیز ممکن است برای درمان پیشنهاد شود. علاوه بر کمک گرفتن از خدمات حرفه‌ای لازم است که از محیط پر آرامشی برای فرد مبتلا به لکنت ایجاد نمایید و تمرین‌های انجام شده در جلسات را خانه نیز انجام دهید. برای اطلاع از بهترین روش‌های درمان لکنت زبان کودکان کنید.
در اینجا به ذکر چند راهکار برای مراقبین پرداخته‌ایم:
1. علت بررسی شود. اگر علت لکنت یک ترس محیطی یا مشکل عاطفی است، حتما باید عوامل بوجود آورنده آن بررسی و رفع شود.
2. از سرزنش پرهیز کنید و با لحن عیب جویانه در مورد لکنتش صحبت نکنید " برای مثال چرا اینطوری حرف می‌زنی".
3. در زمان عصبانیت لکنت کودک بیشتر می‌شود پس سعی کنید در زمان عصبانیت آرامش خود را حفظ کرده و سعی کنید با توهین و تهدید خشم او را بیشتر نکنید.
4. مراقب باشید اطرافیان کودک هرگز به خاطر حرف زدنش او را مسخره نکنند. این کار اعتماد به نفس او را به شدت کاهش داده و مشکل لکنت او را بیشتر می‌کند.
5. استرس‌های کودک می‌تواند بروز لکنت زبان را بیشتر کند. بنابراین سعی کنید تا حد ممکن محیط آرام و به دور از تنش و استرسی برای کودک مهیا کنید.
6. کلام این کودکان ممکن است با دشواری و طولانی‌تر انجام شود. هرگز صحبت‌های کودک را قطع نکنید و میان حرفش نپرید.
7. سعی کنید به صحبت‌های کودک توجه کامل داشته باشید و به دلیل لکنت داشتن حرف‌هایش را نادیده نگیرید.
8. وقتی کودک در حرف زدنش دچار مشکل می‌شود، ابتدا با آرامش به حرف‌هایش گوش دهید. سپس در پاسخ یا تایید او آرام و شمرده حرف زدن کلام خود را الگو قرار دهید.
9. از ترساندن، تهدید و تنبیه بدنی کودک به شدت پرهیز شود. این شیوه‌های تربیتی مشکل او را چند برابر می‌کند.
10. در صورت بهبود نیافتن یا شدت گرفتن مشکل بهتر است کودک را نزد روانشناس یا گفتاردرمانگر ببرید. گاهی مشکل در اثر اضطراب و ترس عمیق در کودک ایجاد می‌شود که در این صورت حل ریشه‌ای مشکل با کمک مشاوره کودک ضرورت دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
لکنت زبان خیلی اوقات گذراست و تا حدود 5 سالگی از بین می‌رود. اما گاهی اوقات پس از این سن نیز از بین نرفته یا شدت آن بیشتر می‌شود. حتی ممکن است لکنت همراه با مشکلاتی مثل حرکات صورت و اختلال تیک همراه شود. در این شرایط بهتر است برای ارزیابی و مداخله به متخصص مراجعه شود. به خصوص در موقعیت‌هایی که فشار یا توقف کلام در کودک شدت بیشتری گرفته یا کودک سعی می‌کند از موقعیت‌های حرف زدن اجتناب کند. گاهی مشکلات درون خانه به قدری است که والدین قبل از آن که به موضوع لکنت زبان کودک بپردازند، باید با دریافت مشاوره خانواده و یا زوج درمانی به حل مسئله و تعارضات خانه بپردازند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره خانواده کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: لکنت زبان