فرصت تجربه به کودک تا چه حد باید باشد؟ این سؤال برای بسیاری از والدین ایجاد می‌شود اما شاید به‌سختی بتوان راهکاری برای آن پیدا کرد. اگرچه تمامی روانشناسان معتقدند که باید تا حد امکان محیط را برای فرزندتان غنی کرده و او را با موضوعات مختلف آشنا کنید اما بااین‌حال برخی اوقات نیز تجربیات کودک به سمت‌وسوی آسیب جسمی به خود یا دیگران حرکت می‌کند و همین‌طور ممکن است فرزندان شما به سمت موضوعاتی کشیده شوند که تمایلی ندارید راجع به آن‌ها اطلاعاتی کسب کنند. به همین خاطر باید به‌عنوان یک همراه و حامی درعین‌حال که فرصت تجربه را برای فرزندتان فراهم می‌کنید به مسیر حرکت وی جهت دهید. همچنین شما می‌توانید در زمینهٔ ابعاد مختلف تربیت فرزند و به‌خصوص این سؤال که تا چه حد می‌توان به کودک فرصت تجربه کردن داد از یک مشاور کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
منبع: تجربه کودک
اگرچه بخشی از شخصیت کودک به‌صورت ژنتیکی و از بدو تولد همراه وی خواهد بود اما بااین‌حال رشد کودکان در سنین پایین‌تر انعطاف بالایی دارد و شما می‌توانید از طریق فراهم کردن شرایط لازم برای تجربه و یادگیری به مسیر شخصیت و رشد کودک خود کمک کنید. به میزانی که فرزند شما در زمینه‌های مختلف تجربیاتی به دست آورد و بتواند تمامی آن‌ها را به‌عنوان یک مجموعه به هم متصل در زندگی خود به کار گیرد، عملکرد او در زندگی بهبودیافته و توانمندتر خواهد شد. ازجمله مزایایی که تجربه موضوعات مختلف برای فرزند شما به همراه خواهد داشت، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قرار گرفتن در معرض تجربیات متفاوت باعث می‌شود تا فرزند شما عملکرد بهتری در زمینه‌های مختلف داشته باشد. به میزانی که او بتواند تجربیات خود در زمینه‌های مختلف را به‌عنوان یک مجموعه واحد در ذهن خود تثبیت کند، این توانایی را به دست خواهد آورد که در عرصه‌های مختلف عملکرد مناسبی از خود نشان دهد.
فرصت تجربه موضوعات مختلف برای فرزند شما این شرایط را فراهم می‌کند که او احساس کند در موضوعات بسیاری توانمندی دارد یا حتی در برخی زمینه‌ها در حال پیشرفت است. این موضوع باعث خواهد شد تا اعتمادبه‌نفس فرزند شما افزایش پیدا کند. به عبارتی یکی از مهم‌ترین مزایای تجربه کردن برای کودکان این است که آن‌ها مهارت‌های متنوعی را یاد می‌گیرند و این موضوع اعتمادبه‌نفس آن‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
مواجهه با موقعیت‌های مختلف و تجربه موفقیت یا شکست در برخی از آن‌ها باعث می‌شود تا درک فرزند شما از شرایط مختلف بهبودیافته و به عبارتی انعطاف‌پذیری آن‌ها افزایش پیدا کند. هنگامی‌که شما چندین مهارت داشته باشید، می‌توانید در بخش‌های مختلفی از یک گروه نقش خود را ایفا کنید اما زمانی که این تجربیات و مهارت‌ها محدود باشند، صرفاً در یک یا چند جایگاه محدود توانایی فعالیت دارید.
یکی دیگر از مزایایی که از طریق تجربه برای کودک ایجاد می‌شود، این است که با افزایش مهارت و اعتمادبه‌نفس، میزان وابستگی آن‌ها کاهش‌یافته و توانایی‌شان برای انجام فعالیت‌های مستقلانه افزایش پیدا می‌کند.
یکی از سؤالات اساسی این است که تا چه حد می‌توان به کودکان فرصت تجربه کردن داد؟ آیا آن‌ها باید بدون هیچ محدودیتی و با تمام موضوعات موجود در دنیای اطرافشان آشنا شوند و یا والدین باید حدودی را برای کسب تجربه فرزندانشان در نظر بگیرند؟ روانشناسان کودک معتقدند شما باید تا حدودی آنچه را فرزندتان با آن مواجه می‌شود تحت مدیریت خود قرار دهید. بااین‌حال همواره به این موضوع توجه داشته باشید که مدیریت با تصمیم‌گیری به‌جای فرزندتان تفاوت دارد. در این بخش موضوعاتی که باید در ایجاد حد و مرز برای تجربه کردن کودک موردتوجه قرار دهید را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.
یکی از نخستین حد و مرزهایی که در ارتباط با تجربیات کودک خود باید به آن توجه کنید این است که او را در محیطی امن قرار دهید. تجربیات کودک هرگز نباید او یا هیچ فرد دیگری را درخطر آسیب جسمی یا روحی قرار دهد. برای مثال آزار حیوانات و مشاهده واکنش آن‌ها، استفاده از وسایل تیز یا برنده در خانه، خوردن قرص‌ها یا هر موضوع دیگری که می‌تواند خطرناک باشد را از کودک خود دور کنید.
تناسب میزان خطر با سن کودک و همین‌طور احتیاط بیش‌ازحد والدین دو موضوعی هستند که در این زمینه باید به آن‌ها توجه کنید. برای مثال خطر سوختگی برای یک کودک 5 ساله و یک کودک 8 ساله به یک اندازه نیست و طبیعتاً باید برای کودکان بزرگ‌تر محدودیت‌های کمتری قائل باشید. درعین‌حال برخی مواقع این والدین هستند که به دلیل حساسیت بیش‌ازحد در مورد سلامت فرزند خود خطراتی را برای وی فرض می‌کنند که در عالم واقع شاید جایگاه چندانی نداشته باشد. درصورتی‌که احساس می‌کنید شما یا همسرتان و یا هر فردی از نزدیکانتان چنین حساسیت‌های وسواس گونه‌ای در ارتباط با فرزند خود دارد، از یک روانشناس کودک کمک بگیرید. به خاطر داشته باشید که ترس‌های والدین و به دنبال آن محدود کردن فعالیت‌های کودک باعث بروز آسیب‌های جدی در شخصیت وی خواهد شد.
یکی از پاسخ‌ها به این سؤال که تا چه حد می‌توان به کودکان فرصت تجربه کردن داد، این است که تجربیات کودک را در جهت ارزش‌ها و باورهای اخلاقی خود نگه دارید. برای مثال در برخی فرهنگ‌ها نقش‌های جنسیتی اهمیت برجسته‌تری پیدا می‌کنند و انجام برخی مهارت‌های مربوط به پسران، مثل بازی‌های جنگی یا ورزش‌های رزمی برای دختران نامناسب در نظر گرفته می‌شود. در چنین شرایطی و با توجه به اینکه ممکن است فرزند شما دچار تعارض شده یا از جانب دیگران مورد آزار و اذیت قرار بگیرد، بهتر است تجربیات وی را در این زمینه‌ها محدود کنید.
فرزند شما در هر سنی اگرچه نیاز به تجربیات گسترده دارد اما باید این تجارب را متناسب با سن وی سازمان دهید. ارائه محرک‌ها یا اطلاعاتی به فرزندتان که ذهن وی توانایی درک و هضم آن‌ها را ندارد، می‌تواند مشکلات بسیاری را برای وی ایجاد نماید که شاید برخی از آن‌ها تمامی مسیر زندگی او را تحت تأثیر خود قرار دهند.
برخی از والدین با این فرض که فرزندشان را در معرض تجربیات مختلف بگذارند و او را با نتیجه رفتارهای متفاوت آشنا کنند، تا حدودی از توجه و مراقبت کودک سر باز می‌زنند. این شیوه از تربیت اگرچه باعث می‌شود فرزند شما تجربیات بسیاری کسب کند اما بااین‌حال شما به یکی از اصلی‌ترین نیازهای کودک که دریافت حمایت و توجه شماست بی‌توجه بوده‌اید و این می‌تواند آسیب‌های روحی بسیاری را برای فرزندتان ایجاد کند. درعین‌حال در شرایطی که شما برای حمایت و مراقبت از کودک فرصت بسیاری از تجارب را از وی می‌گیرید، او مشکلات شخصیتی بسیاری ازجمله ضعف اعتمادبه‌نفس یا وابستگی به دیگران را در آینده تجربه خواهد کرد.
با توجه به اینکه هردوی این مسائل باعث خواهد شد تا فرزند شما در آینده مشکلات روحی بسیاری را تجربه کند، اهمیت بسیاری دارد که مرز مشخصی میان دو نیاز استقلال کودک و همین‌طور دریافت توجه قائل شوید. برای ایجاد چنین مرزی باید علاوه بر شرایط فرهنگی خانواده خود، توانایی‌ها و استعدادهای کودک را نیز به‌خوبی بشناسید و درعین‌حال نسبت به نیازهای رشدی و تربیتی هر مرحله سنی کودکان نیز شناخت داشته باشید. به همین خاطر بهتر است در این زمینه از یک روانشناس متخصص درزمینهٔ کودکان مشورت بگیرید. روانشناسان می‌توانند با بررسی توانایی‌های هوشی و استعدادهای فرزند شما اطلاعات مفیدی را در ارتباط با زمینه‌های کسب تجربه و میزان فعالیت در هر زمینه به شما ارائه کنند. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره تلفنی کودک کلیک کنید.
هنگامی‌که ممکن است تجارب کودک برای خود یا دیگران خطراتی را به دنبال داشته باشد و یا تجربیات جدید مناسب سن کودک یا همخوان با ارزش‌های اخلاقی خانواده نباشد، بهتر است محدودیت‌هایی را برای تجارب جدید کودک وضع کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه فرصت تجربه به کودک می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق شماره 02122018502 و یا از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: تجربه کودک