نظریات روانکاوی اعتیاد چگونه گرایش به مصرف مواد را تبیین می‌کنند؟ روانکاوی یکی نظریه‌های اصلی و زیربنایی علم روانشناسی است. این نظریه در مورد نحوه ابتلا به اختلالات روانی، علائم و روند درمان آن‌ها اطلاعات زیادی در اختیار روان شناسان قرار داده است. از جمله مهم‌ترین مفاهیمی که توسط نظریه روانکاوی مطرح شده، می‌توان به مفاهیم خودآگاه، ناخودآگاه، مراحل رشد جنسی و ... اشاره کرد. بسیاری از دانشمندان از این مفاهیم برای فهم بهتر گرایش و ابتلا به اعتیاد استفاده می‌کنند. در ادامه به توضیحات بیشتری در مورد روانکاوی اعتیاد اشاره خواهیم کرد. برای استفاده از روانکاوی در موضوع اعتیاد می‌توانید از خدمات مشاوره ترک اعتیاد بهره ببرید.
منبع: روانکاوی اعتیاد
فروید هنگام مطرح کردن نظریه خود، مراحل رشد جنسی را برای انسان تعریف کرد. او مراحل رشد دهانی، مقعدی، آلتی، نهفته و تناسلی را برای دوره‌های سنی مختلف ارائه داد. هویت جنسی فرد از همان دوران کودکی شکل می‌گیرد و به تدریج تثبیت می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه هویت جنسی کلیک کنید.
طبق این مراحل فروید معتقد است که در هر دوره سنی انرژی روانی بر یک منطقه از بدن متمرکز می‌شود. هر مرحله بحران‌های مربوط به خود را دارد و اگر مسائل مرتبط با آن به درستی حل و فصل نشود، انرژی روانی فرد در آن مرحله باقی می‌ماند و در گذر و پیوستن به مراحل بعدی دچار مشکل می‌شود. روانکاوی، اعتیاد را نماد حل نشدن تعارضات مرحله دهانی می‌داند. برای آشنایی با رشد انسان از کودکی تا پیری این مطلب را مطالعه کنید.
مرحله دهانی اولین مرحله از رشد روانی- جنسی است که تقریباً 18 ماه اول زندگی انسان پس از تولد را در بر می‌گیرد. انرژی روانی در این مرحله، بر دهان و نواحی اطراف آن متمرکز است، زیرا نیازهای نوزاد در این دوره بیشتر از طریق مکیدن پستان مادر و نوازش شدن صورت برآورده می‌شود. اگر نیازهای جسمانی و عاطفی نوزاد در این مرحله به اندازه کافی ارضا نشود و یا بالعکس، مادر در برآورده کردن آن‌ها از خود افراط نشان دهد، کودک در این مرحله تثبیت شده و روند رشدی او با اختلال رو به رو خواهد شد.
این مشکل تا بزرگسالی همراه فرد خواهد بود و به روش‌های مختلفی خود را نشان خواهد داد. روانکاوان معتقدند افرادی که در بزرگسالی بیش از حد به نیازهای دهانی اهمیت می‌دهند در حقیقت به مرحله اولیه زندگی خود بازگشته‌اند و در حال نشان دادن تعارض‌های درونی مربوط به این دوره هستند. بازگشت به مرحله دهانی می‌تواند خود را به صورت خوردن زیاد و افراطی، علاقه زیاد به نوشیدن، سیگار کشیدن، مصرف الکل و... نشان دهد. اگر می‌خواهید اطلاعات تکمیلی درباره روانکاوی داشته باشید می‌توانید مقاله روانکاوی چیست را مطالعه نمایید.
فروید سه سطح را در ساختار روانی انسان تعیین کرد: نهاد، خود و فراخود. نهاد که از بدو تولد همراه ماست دائماً نیازها و غرایز ابتدایی را به ما یادآوری می‌کند. با پیش رفتن در مسیر رشد، خود نیز شکل می‌گیرد و برای ارضای نیازهای نهاد به واقعیات موجود در محیط توجه می‌کند. در آخر این فراخود است که تشکیل می‌شود و ارزش‌های اخلاقی و وجدان را به وجود می‌آورد. بررسی ها نشان می‌دهد وجود تعارض میان این سه ساختار می‌تواند زمینه بروز اختلال‌های رفتاری نظیر اعتیاد را فراهم کند.
اگر فرد والدین سخت‌گیری داشته باشد که ارزش‌های اخلاقی بسیار سخت‌گیرانه‌ای برای او وضع کنند و یا در شرایطی باشد که دائماً وجدانش تحت تأثیر قرار گرفته و احساس گناه کند، فراخود همواره به نهاد فشار می‌آورد و منجر به احساس اضطراب شدید در فرد می‌شود. در این میان خود تلاش می‌کند تا نقش میانجی را بازی کند و تعادل لازم را میان نهاد و فراخود برقرار نماید. اگر خود در این فرایند شکست بخورد، فشارهای زیاد ممکن است دو راه را پیش روی فرد بگذارد.
به این صورت که یا فرد تسلیم وجدان خود می‌شود و یا کاملاً آن را کنار گذاشته و به سمت کسب لذت‌های آنی و رفع نیازهای نهاد می‌رود. افرادی که راه دوم را انتخاب می‌کنند به احتمال بیشتری در دام اعتیاد گرفتار می‌شوند. نشانه‌های اعتیاد به مواد مخدر را باید در این افراد شناسایی کرد. برای کسب اطلاع بیشتر از نشانه های اعتیاد به مواد مخدر کلیک کنید.
در واقع آن‌ها به اعتیاد پناه می‌آورند تا اضطراب‌های خود را فراموش کنند و از قید و بندهایی که دائماً آن‌ها را تحت فشار می‌گذارند رها شوند. برای درک موضوع اعتیاد و پرهیز از ابتلاء به آن بهتر است با روانشناسی متخصص در ارتباط باشید و از اصول علمی استفاده کنید.
روانکاوی اولین رویکرد در روانشناسی بود که توسط زیگموند فروید پایه گذاری شد. در این رویکرد از روش خاصی تحت عنوان تداعی آزاد برای درمان بیماران استفاده می‌شد. تداعی آزاد به معنای صحبت کردن بدون هرگونه سانسور است که باعث می‌شود درمانگر با ذهن ناخودآگاه مراجع ارتباط برقرار کرده و با تفسیرهایی که ارائه می‌کند، بینش جدیدی از زندگی در اختیار فرد قرار دهد.
امروزه پیروان مکتب فروید از رویکردهای جدیدتری استفاده می‌کنند. آن‌ها در بسیاری از مبانی نظری با فروید هم عقیده هستند اما روش درمان متفاوتی را اتخاذ می‌کنند. روان تحلیلگرهای نوین در تلاش‌اند تا نقش فعال‌تری در درمان داشته باشند. برای مثال در رویکرد روان‌پویشی درمانگر تنها به عنوان یک متخصص پشت سر بیمار نمی‌نشیند بلکه همانند سایر درمانگران ارتباطی رو در رو برقرار کرده و تلاش می‌کند تا تعارض‌های حل نشده در زندگی فرد را مورد کاوش قرار دهد. این درمان برای معتادانی که دچار اختلالات شخصیتی مزمن هستند و مشکلات حل نشده‌ای از گذشته در وجود خود دارند، مناسب است و می‌تواند تا حد زیادی به حل ریشه‌ای مشکلات آن‌ها کمک کند. در نتیجه فرد می تواند به درستی ریشه‌های اعتیاد خود را بشناسد و از این طریق به درمان پایدار دست یابد.
استفاده از هیپنوتیزم تراپی در درمان اختلالات روانشناختی سابقه‌ای طولانی دارد و به کارهای روانکاوانی نظیر فروید برمی‌گردد. امروزه از این روش برای ترک اعتیاد به سیگار، الکل و مواد استفاده می‌شود. درمانگران در هیپنوتیزم تراپی تلاش می‌کنند فرد را در حالتی نیمه هشیار قرار داده و تکانه‌های اصلی مؤثر در گرایش به مواد را مورد کاوش دهند. افرادی که تلقین پذیری بالاتری دارند، می‌توانند از این روش بهتر بهره مند شوند و با القای درمانگر به مرور تمایل خود را به مصرف مواد از دست بدهند. با این حال امروزه درمان با هیپنوتیزم روش اصلی برای روان درمانی اعتیاد نیست و روش‌هایی نظیر رویکرد شاختی رفتاری در اولویت قرار دارند. به همین خاطر از هیپنوتیزم تراپی به عنوان یک گزینه مکمل در فرایند ترک استفاده می‌شود.
امروزه درمان‌های متنوعی برای ترک اعتیاد شکل گرفته‌اند که نسبت به روانکاوی از کارایی بیشتری برخوردارند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مصاحبه انگیزشی، روان درمانی فردی به روش شناختی رفتاری، گروه درمانی و خانواده درمانی اشاره کرد. در درمان شناختی رفتاری که امروزه به طور گسترده ای در درمان انواع اختلالات روانشناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد، افکار فرد به عنوان منشأ تمامی هیجانات و رفتارهای ناسالم شناخته می‌شوند.
درنتیجه درمانگر تلاش می‌کند افکار مرتبط با رفتارهای پرخطر را شناسایی کرده و با به چالش کشیدن آن‌ها، به بیمار کمک می‌کند افکار سالم‌تری را جایگزین نماید. هم چنین با ارائه راهکارهای رفتاری، فرد می‌تواند بر مسائلی نظیر وسوسه که در مسیر ترک مانع ایجاد می‌کنند غلبه نماید و به پرهیزی پایدار دست پیدا کند. استفاده از روش‌های مرتبط با روانکاوی در درمان اعتیاد به عنوان یک گزینه کمکی می‌تواند اثرات درمانی را افزایش داده و به فرد کمک کند تا با سهولت بیشتری مسیر خود را بپیماید.
روانکاوی یکی از رویکردهای روانشناسی است که درمانگر می‌تواند از آن در درمان انواع اختلالات استفاده نماید. با این حال رویکردهای دیگری نظیر رویکرد شناختی رفتاری امروزه در ترک اعتیاد کاربرد بیشتری دارند.
درمانجویانی که دچار اختلالات شخصیتی مزمن و مشکلات بین فردی هستند بیش از سایر افراد از روانکاوی سود می‌برند. چرا که آن‌ها بیش از سایرین به درمان‌های دراز مدت و تحلیل روابط بین فردی از دوران کودکی تا زمان حال نیاز دارند.
برای دریافت مشاوره در زمینه رواتکاوی اعتیاد می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق شماره 02122018502 و یا از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: روانکاوی اعتیاد