آیا در مورد نحوه تاثیر مواد مخدر بر مغز اطلاعی دارید؟ مغز اصلی‌ترین اندام بدن و مرکز فعالیت‌های پیچیده انسانی است. این عضو بدن، عملکردهای مختلف را هماهنگ کرده و سامان می‌دهد. هر یک از قسمت‌های مغز مسئول یک فعالیت و عمل خاص هستند. مصرف مواد مخدر به مرور زمان‌بر عملکردهای مختلف مغز تأثیر می‌گذارد و به شکل‌های مختلف آن‌ها را مختل می‌کند. این تأثیرات مغزی تا جایی پیش می‌رود که فرد دچار وابستگی به مواد می‌شود و بدون اینکه اراده‌ای از خود داشته باشد به مصرف مواد مخدر ادامه می‌دهد. این وابستگی سبب می‌شود تا در صورت مصرف نکردن مواد مخدر عملکردهای مغزی او به طور کل مختل شوند. با آگاهی از تاثیر مواد مخدر مغز می‌توانید گامی موثر در جهت ترک آن بر دارید. برای کسب اطلاع از تاثیر مواد بر بدن کلیک کنید.
منبع: مواد بر مغز
مواد مخدر با ایجاد درگیری در سیستم‌های ارتباطی و دخالت در مسیر انتقال، دریافت و پردازش طبیعی نورون‌ها، روی مغز تأثیر می‌گذارند. نورون‌ها سلول‌های عصبی مغز هستند و وظیفه انتقال اطلاعات را بر عهده دارند. این انتقال اطلاعات در نورون‌ها به وسیله موادی شیمیایی به نام انتقال دهنده عصبی یا نوروترنسمیترها رخ می‌دهد. هر نورون از نوع خاصی از انتقال‌دهنده‌های عصبی استفاده می‌کند.
مواد مخدر بعد از مصرف وارد سیستم‌ارتباطی مغز شده و به دلیل شباهت با انتقال‌دهنده‌های عصبی، جایگزین آن‌ها می‌شوند. این جایگزینی در دریافت و پردازش اطلاعات اختلال ایجاد می‌کند. شباهت ساختار شیمیایی مواد مخدر با انتقال‌دهنده‌ها سبب می‌شود تا نورون‌های مغزی آن‌ها را به عنوان انتقال دهنده شناسایی کنند و اجازه دهند تا وارد سلول‌های عصبی شده و آن‌ها را تحریک کنند. برای کسب اطلاعات در زمینه انواع مواد اعتیادآور کلیک کنید.
ورود این مواد باعث می‌شود تا مغز به طور طبیعی تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی را کاهش دهد و برای انتقال پیام‌های خود نیازمند وجود مواد مخدر باشد. برخی مواد نیز نظیر مواد محرک همچون آمفتامین و کوکائین باعث می‌شوند تا نورون‌های مغزی به مقدار زیادی انتقال‌دهنده تولید کنند و میزان آن‌ها از حالت طبیعی خارج شوند. در این وضعیت، پیام‌های قوی‌تری در مغز ایجاد شده و فعالیت‌های ارتباطی آن نیز مختل خواهند شد. به همین دلیل است که پس از مصرف مواد حالاتی نظیر سرخوشی، لذت و شادی با شدت بسیار قوی‌تری اتفاق می‌افتند. برای اطلاع از انواع مواد محرک و مواد مخدر کلیک کنید.
برخی از انتقال دهنده‌های عصبی در مغز مسئول رساندن پیام شادی و لذت به سطوح بالاتر مغزی هستند. از جمله این نوروترنسمیترها می‌توان به دوپامین و سروتونین اشاره کرد. این انتقال دهنده‌ها در حالت طبیعی با دریافت پاداش‌های ساده‌ای نظیر غذا خوردن، داشتن تعاملات مثبت با دیگران، پرداختن به فعالیت‌های مورد علاقه نظیر موسیقی، ورزش و... ایجاد می‌شوند؛ به همین خاطر است که انسان از این فعالیت‌ها لذت می‌برد. برای کسب اطلاع بیشتر از سروتونین کلیک کنید.
هنگام مصرف مواد میزان بسیار بیشتری از این انتقال دهنده‌ها در مغز ترشح می‌شوند. به این ترتیب افراد حتی از ساده‌ترین فعالیت‌های خود لذت می‌برند و دچار احساس سرخوشی و نشئگی می‌شوند. البته نظریه‌های جدیدتری نیز در مورد تأثیر مواد بر دوپامین شکل گرفته است و دانشمندان امروزه فکر می‌کنند که دوپامین بیشتر با مجبور کردن فرد برای تکرار فعالیت لذت بخش (یا همان مصرف مواد) ارتباط دارد تا تولید مستقیم لذت. این نظریات به فهم چگونگی ایجاد وابستگی مواد در افراد کمک می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تعریف اعتیاد کلیک کنید.
افزایش بیش از حد دوپامین، باعث تغییر شکل گیرنده‌های دوپامینی شده و یا نورون‌های تولید کننده دوپامین را کاهش می‌دهد. در نتیجه پس از مدتی دوپامین مغز به طور طبیعی کاهش می‌یابد و فرد احساس افسردگی، کسلی، بی‌لذتی و بی‌هیجانی می‌کند. فرد برای به دست آوردن همان حالت خوشحالی و نشئگی گذشته و همچنین به حد طبیعی رساندن دوپامین بدن خود، باید میزان بیشتری از ماده مخدر را مصرف نماید. این چنین می‌شود که فرد دائماً در یک چرخه معیوب گیر می‌کند. یعنی برای به حد طبیعی رساندن دوپامین مغز خود، ماده مخدر بیشتری مصرف می‌کند و مصرف بیشتر ماده مخدر، باعث کاهش بیشتر دوپامین طبیعی بدن او می‌شود. برای اطلاع از روش‌های غیرشیمیایی افزایش دوپامین کلیک کنید.
این چرخه مداوم مصرف مواد مخدر، به مرور زمان تغییرات بلند مدت‌تری را در مغز ایجاد می‌کند و این تغییرات باعث از بین رفتن کنترل فرد بر مصرف خود می‌شود. به بیان دیگر مواد مخدر کنترل سیستم لذت را به دست می‌گیرد. در نتیجه بیمار تمایل بیش از اندازه به مصرف مواد پیدا می‌کند تا میزان دوپامین دوباره به سطح عادی برگردد. چنین فردی دیگر نمی‌تواند بدون مصرف مواد، از زندگی لذت ببرد و دچار افسردگی می‌شود. برای کسب اطلاعات در زمینه افسردگی کلیک کنید.
آسیب‌های مغزی که در اثر مصرف مواد مخدر به وجود می‌آیند، گاهی ممکن است تا پایان عمر فرد را درگیر خود نگه دارند. اگر چه با کاهش مصرف، مغز به تدریج به جبران کمبود انتقال‌دهنده‌های عصبی خود می‌پردازد.
اما نکته بسیار مهم، جدی گرفتن تأثیر روانی ناشی از افزایش ناگهانی دوپامین و حالت نشئگی است که در روان فرد باقی می‌ماند؛ چرا که این موضوع یکی از دلایل اصلی بازگشت اعتیاد افراد است. تصور تجربه مجدد آن حالت سرخوشی، به قدری برای فرد مصرف کننده وسوسه‌آمیز است که حتی بعد ماه‌ها ترک، ممکن است وی را به سمت مصرف مجدد بکشاند. به همین دلیل است که پرداختن به مسائل روانی در ترک اعتیاد حتی از مسائل جسمانی اهمیت بیشتری دارد و افراد نباید تنها به سم‌زدایی بدن از مواد اکتفا کنند. در واقع برای جبران آسیب‌های مغزی و اختلالات روانی ناشی از آن مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره ترک اعتیاد ضرورت دارد. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مواد مخدر مختلف هرکدام می‌توانند اثرات گوناگونی را بر مغز اعمال کنند. در ادامه به چند مورد از رایج‌‌ترین مواد مخدر و تاثیر آن‌ها بر عملکرد مغز اشاره کرده‌ایم.
تریاک ماده مخدری است که از گیاه خشخاش به دست می‌آید و حاوی مقادیری مورفین است. از همین رو منجر به اثرات تسکین دهندگی، نشئگی و آرامش می‌شود. از تریاک مخدرهای دیگری نیز تهیه می‌گردد که از جمله مهم‌‌ترین آن‌ها می‌توان به شیره، سوخته و هروئین اشاره کرد. همگی این موارد تحت عنوان مواد افیونی شناخته می‌شوند و به عنوان سرکوب کننده مغز و کل سیستم عصبی عمل می‌کنند. افیون‌ها با چسبیدن به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز انتقال پیام درد را با اختلال مواجه کرده و همچنین مراکزی نظیر مرکز تنفس در بصل النخاع را مهار می‌نمایند.
به همین خاطر مصرف آن‌ها باعث کاهش رفلکس‌های اولیه شده و علائمی نظیر تنفس، ضربان قلب و فشار خون را نیز کند می‌کند. از همین رو استفاده از این مواد می‌تواند هشیاری انسان را مختل کرده و در صورت اوردوز منجر به تجربه اغماء و حتی مرگ شود.
مصرف مواد محرک نظیر شیشه باعث بیش فعالی عملکرد سیستم عصبی مرکزی و مغز می‌شود. از همین رو افراد از این مواد بیشتر در مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه استفاده می‌کنند. هم چنین مواد محرک و توهم زاهایی نظیر حشیش، ماری جوانا و قرص اکس همگی با افزایش دوپامین در مغز می‌توانند باعث ایجاد تغییرات ادراکی شده و در نهایت به تجربیات غیر واقعی بیانجامند. در این شرایط افراد چیزهایی را می‌بینند یا می‌شنوند که دیگران نمی‌توانند آن‌ها را درک کنند. همین امر باعث می‌شود که رفتارهای غیرعادی و بعضا خطرناکی را از خود نشان دهند.
الکل از نظر داروشناسی نوعی خواب آور انتخابی محسوب می‌شود که با سرکوب مغز و سیستم عصبی باعث کند شدن عملکردهای شناختی شده و هشیاری انسان را کاهش می‌دهد. هم چنین الکل با کاهش دادن قدرت بازداری مغز به افسارگسیختگی در انسان می‌انجامد. از سوی دیگر نوشیدنی‌های الکلی با ایجاد اختلالاتی در مراکز مرتبط با تکلم و تحرک در مغز، هماهنگی حرکتی را با مشکل مواجه کرده و باعث بروز نقایصی در صحبت کردن می‌شوند.
متخصصان بر این باورند که نحوه مصرف مواد می‌تواند در تاثیراتی که آن ماده بر مغز اعمال می‌کند نقش داشته باشد. به طوری که تزریق کردن موادی نظیر هروئین بیشترین اثرگذاری را بر مغز می‌گذارد. چرا که در حالت تزریق، ماده مخدر به سرعت وارد جریان خون شده و به مغز می‌رسد. پس از تزریق، استشاق، خوردن و تدخین به‌‌ترتیب سریع‌‌ترین تاثیرگذاری را بر مغز می‌گذارند. برای کسب اطلاعات در زمینه عوارض اعتیاد به مواد مخدر کلیک کنید.
این مواد بر میزان انتقال دهنده‌های عصبی بر مغز تاثیر می‌گذارند. به طوری که سطوح سروتونین در سیستم عصبی را افزایش می‌دهند. از آنجایی که سروتونین نقش بسزایی در خلق انسان ایفا می‌کند، افزایش آن در مغز منجر به تجربه احساس سرخوشی و شادی مفرط می‌شود.
مصرف مواد مخدر منجر به نوعی بیماری عودکننده مغزی می‌شود. در این شرایط برخی از آثار مغزی مصرف مواد تا مدت‌ها پس از‌‌ترک نیز باقی می‌مانند. از جمله مهم‌‌ترین آن‌ها می‌توان به احساس وسوسه و ولع شدید برای مصرف مجدد در پی دیدن نشانه‌هایی مرتبط با اعتیاد اشاره کرد. برای ارزیابی این آثار باید به یک متخصص روانشناس یا روانپزشک مراجعه نمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه تاثیر مواد مخدر بر مغز، تشخیص، درمان و ترک اعتیاد می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق شماره 02122018502 و یا از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: مواد بر مغز