اصطلاح خودکارآمدی به اعتقاد و اطمینان فرد به توانایی‌های خود برای رسیدن به اهداف و انجام تکالیف اشاره دارد. این مفهوم برای اولین بار توسط آلبرت بندورا در نظریه شناختی اجتماعی مطرح شد. امروزه روانشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که کار کردن روی باور افراد در مورد خودکارآمدی می‌تواند در توانایی آن‌ها برای رسیدن به موفقیت تأثیر بسزایی داشته باشد. همچنین برخورداری از یک سطح بهینه از خودکارآمدی، باعث جلوگیری از بروز آسیب‌های روانشناختی نیز خواهد شد. ما در این مقاله توضیحات جامع‌تری در مورد خودکارآمدی ارائه کرده‌ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
منبع: انواع خودکارآمدی
همان طور که گفته شد این مفهوم ریشه در نظریه شناختی اجتماعی آلبرت بندورا دارد. بندورا به عنوان یک روانشناس و نظریه پرداز در توضیح رفتار انسان می‌گوید که هر رفتار نتیجه انتظارات فرد از نتیجه انجام کار و میزان خودکارآمدی است. به عبارت دیگر، انجام یک کار بستگی به این دارد که آیا ما به توانایی خود برای انجام آن کار باور داریم و اینکه فکرمی‌کنیم این کار نتیجه خوبی خواهد داشت یا خیر.
خودکارآمدی از اهمیت بالایی برخوردار است و در میزان تلاشی که فرد برای انجام یک تکلیف و رسیدن به یک هدف انجام می‌دهد تأثیر بسزایی دارد. برای مثال فردی که از احساس خودکارآمدی بالایی برخوردار است، برای رسیدن به هدف‌هایش مقاومت بالایی نشان می‌دهد و در برابر سختی‌ها و موانع ایستادگی می‌کند. در حالی که افراد با خودکارآمدی پایین ممکن است حتی از شرکت در بسیاری از فعالیت‌ها امتناع کنند و در انجام کارها خود را درگیر نمی‌کنند چراکه در حقیقت آن‌ها معتقدند از توانایی کافی برای انجام فعالیت‌ها برخوردار نیستند.
برای آگاهی بیشتر در زمینه خودباوری کلیک کنید.
منابع مختلفی وجود دارند که در شکل گیری و پرورش این احساس در افراد دخیل هستند. این منابع تجربیات فردی، مشاهدات، اقناع و هیجانات را شامل می‌شوند که در ادامه به توضیح هریک از آن‌ها خواهیم پرداخت.
هنگامی که افراد می‌خواهند در مورد توانایی خود برای انجام یک کار قضاوت کنند، معمولاً به تجارب مشابه در این زمینه نگاه می‌کنند. تجارب گذشته تأثیر بسیار قوی در احساس خودکارآمدی کنونی ما خواهند داشت که منطقی نیز هست. در واقع این منطق به ما می‌گوید اگر کاری را بارها توانسته‌ای انجام دهی در آینده نیز در انجام آن موفق خواهی بود.
افرادی که دچار خودکارآمدی پایینی هستند معمولاً در این مورد دچار یک چرخه معیوب می‌شوند. به این صورت که به دلیل اعتقاد کمی که به توانایی‌های خود دارند از انجام کارها خودداری می‌کنند. این باعث می‌شود که فرصت کسب تجارب مثبت را از خود بگیرند. در نتیجه کمبود تجارب مثبت و انگیزه بخش باعث می‌شود که این احساس به میزان بیشتری آسیب ببیند.
برای شناخت بیشتر در زمینه مبانی موفقیت کلیک کنید.
علاوه بر تجربیات شخصی، ما با مشاهده توانایی‌های دیگران نیز در مورد خود قضاوت می‌کنیم. برای مثال تصور کنید دوستی داشته‌اید که به تازگی ورزش را شروع کرده و برخلاف انتظارات توانسته به قهرمانی نیز دست یابد. این امر می‌تواند باعث شود که وقتی به توانایی‌های ورزشی خود نگاه می‌کنید به این نتیجه برسید که شما نیز می‌توانید به موفقیت‌های بزرگ دست پیدا کنید. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که وقتی افراد می‌بینند که دیگران از پس کارهای بسیار دشوار برمی‌آیند میزان خودکارآمدی آن‌ها برای انجام همان کارها افزایش می‌یابد.
گاهی ممکن است دیگران تلاش کنند تا میزان خودکارآمدی ما را از طریق تشویق و فراهم کردن حمایت‌های کافی بالا ببرند. این روش می‌تواند تأثیرگذار باشد اما اثر آن هرگز با فرایند تجربیات شخصی برابر نیست.
بندورا معتقد بود هیجانات منفی نظیر ترس و اضطراب می‌توانند منجر به تضعیف خودکارآمدی ما شوند. برای مثال ممکن است شما در گفت وگوهای روزمره از میزان خودکارآمدی بسیار بالایی برخوردار باشید اما هنگامی که برای یک سخنرانی بزرگ دچار ترس و اضطراب می‌شوید خودکارآمدی شما نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. نکته مهم در زمینه تأثیر هیجانات بر این احساس این است که تنها احساسات منفی نیستند که بر باورهای ما در مورد توانایی‌هایمان تأثیرگذار هستند بلکه تقویت هیجانات مثبت نیز می‌تواند منجر به افزایش این احساس شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه موفقیت در زندگی کلیک کنید.
خیر. همان طور که گفته شد عواملی نظیر احساسات منفی می‌توانند آن را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به کاهش آن شوند. همچنین میزان آن در یک زمینه با زمینه‌ای دیگر متفاوت است. برای مثال ممکن است شما در انجام یک مهارت خاص از خودکارآمدی بالایی برخوردار باشید اما در زمینه دیگری که تجربه ندارید همان سطح از خودکارآمدی را تجربه نکنید.
روانشناسان از این مفهوم در زمینه‌های بسیاری استفاده می‌کنند. از جمله آن‌ها می‌توان به درمان انواع فوبیاها، افزایش موفقیت تحصیلی و شکل دادن رفتارها و سبک زندگی سالم اشاره کرد.
برای پیاده کردن تمامی موضوعات در زندگی روزمره نیاز به یک مربی روانی دارید تا شما را به مقصود برساند، برای این منظور توصیه می کنیم حتما از مشاوره تلفنی استفاده نمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه خودکارآمدی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق شماره 02122018502 و یا از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع: انواع خودکارآمدی