مکانیسم های دفاعی | انواع مکانیسم های دفاعی در روانشناسی

مکانیسم های دفاعی چیست؟ قوانین اجتماعی و اخلاقی و بسیاری از عوامل درونی و بیرونی برای تحقق خواسته‌هایمان مانع ایجاد می‌کنند. یک منازعه درونی میان آنچه می‌خواهیم و آنچه باید انجام شود زندگی انسان را به یک مبارزه همیشگی تبدیل می‌کند. احساس گناه از یک طرف و ناکام ماندن برخی خواسته‌ها از سوی دیگر باعث عدم توازن در زندگی می‌شود. ذهن برای گریز از تعارضات و رسیدن به یک آرامش نسبی متوسل به مقاومت‌ها یا راهبردهایی می‌شود که در روانکاوی به آن‌ها مکانیسم های دفاعی می‌گوییم. مکانیسم های دفاعی به افراد کمک می‌کنند تا با محیط سازگار شوند. شناخت و آگاهی از نحوه‌ی کارکرد مکانیسم‌ها به استفاده‌ی صحیح از آن‌ها کمک می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روانکاوی کلیک کنید.

منبع: مکانیسم های دفاعی | انواع مکانیسم های دفاعی در روانشناسی

  

مکانیسم دفاعی چیست؟

مکانیسم های دفاعی فرایندهای خودکار ذهن برای فرونشاندن اضطراب‌های ناشی از تعارضات هستند. مکانیزم‌ها زمانی فعال می‌شوند که بالا آمدن سطوح اضطراب منجر به آسیب‌های روانی شود. در واقع ذهن یک روش ناخودآگاه (ناهشیار) برای سازگاری با موانع اخلاقی و اجتماعی و از طرف دیگر میل و خواسته‌های درونی اش استفاده می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ضمیر ناخودآگاه کلیک کنید.

سلامت روانی افراد با چگونگی به کارگیری از مکانیزم‌های دفاعی توسط آن‌ها ارتباط مستقیم دارد. افرادی که در مواجهه با شرایط استرس‌زا از این ساز و کارها بهره می‌گیرند، می‌توانند با تنش‌ها مبارزه کنند و پاسخ‌های سازگارانه‌تری به محیط خود بدهند. در مقابل رابطه‌ی آسیب‌های روانی با استفاده‌ی نادرست از مکانیسم‌های دفاعی نیز به اثبات رسیده‌است. برای کاهش آسیب‌های برخی از انواع مکانیسم‌های دفاعی می‌توان از مشاور و روانشناس حضوری یا تلفنی کمک گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.

انواع مکانیسم دفاعی

هر کسی از لحظه تولد تا بزرگسالی از مکانیسم های دفاعی در موقعیت‌های مختلف استفاده می‌کند. این که افراد از کدام دفاع‌ها استفاده کنند وابسته به عوامل مختلفی از جمله ارتباط اولیه با والد، سبک فرزندپروری والدین، تاثیر محیط و دیگر موارد می‌باشد. هرچه از مکانیسم های دفاعی ناپخته بیشتر استفاده شود، احتمال ابتلا به اختلالات روانی و جسمی بیشتر می‌شود. برای کسب اطلاعات در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید. چهار نوع مکانیسم دفاعی را در ادامه به اختصار شرح داده‌ایم: 

_مکانیسم های دفاعی ناپخته

_مکانیسم‌های دفاعی روان رنجورانه

_مکانیسم‌های دفاعی پخته

_مکانیسم های متفرقه

1. انواع مکانیسم های دفاعی ناپخته

انکار: نپذیرفتن جنبه‌های دردناک واقعیت. امتناع از قبول واقعیت تهدیدزای بیرونی.

فرافکنی: امیال ناپذیرفتنی درونی به میل یا احساس افراد یا شرایط بیرونی نسبت داده می‌شود. در این مکانیسم فرد امیال و خواسته‌های ناپسند خود را به دیگران نسبت می‌دهد و آن‌ها را مسئول اشتباهات می‌داند.

تحریف: واقعیت‌های بیرونی متناسب با نیازهای درونی تغییر شکل یافته ادراک می‌شود.

کنش نمایی: عمل بر اساس همان میل یا تکانه ناپذیرفتی درونی برای فرار از احساس همراه با آن.

درون فکنی: خوبی و موفقیت دیگران را به خود نسبت دادن.

پرخاشگری انفعالی: ابراز غیر مستقیم خشم نسبت به دیگران.

واپس روی: توسل به سطوح پایین عملکرد برای اجتناب از تنش و تعارض درونی.

خودبیمارانگاری: تاکید مفرط روی بیماری به منظور گریز از مسئولیت و تکانه‌های غریزی.

جسمانی سازی: تبدیل حالات روانی به نشانه‌های بدنی یا تظاهرات جسمی (اختلال علائم جسمانی). برای کسب اطلاعات در زمینه اختلال علائم جسمانی کلیک کنید.

2. انواع مکانیسم های دفاعی روان رنجورانه

جابه جایی: انتقال احساس یا تکانه‌های اضطراب زا از یک شخص یا شی بر روی یک شخص یا شی قابل پذیرش تر.

برون سازی: بخش‌هایی از شخصیت یا نگرش‌های فردی را به دنیای بیرونی نسبت دادن، مکانیسم کلی تری نسبت به فرافکنی است.

عقلانی سازی: استفاده مفرط از نیروهای عقلانی و منطقی به منظور فرار از ابراز عاطفه یا تجربه آن.

دلیل تراشی: فرد برای فرار از رفتارها یا نگرش‌های نامقبول و تکانش ها به توضیحات منطقی متوسل می‌شود.

بازداری: محدود سازی یا چشم پوشی از برخی اعمال به منظور اجتناب از اضطراب همراه با آن مثلا وقتی با اهداف یا آرزوهای دست نیافتنی مواجه می‌شویم انتظارات را تقلیل دهیم.

جداسازی: جدا کردن یک عقیده از عاطفه. یعنی مولفه‌های هیجانی را از یک خاطره یا تجربه تفکیک کنیم

تجزیه: تغییر موقتی و چشمگیری در منش، شخصیت و هویت فرد به منظور اجتناب از ناراحتی‌های هیجانی که در مورد افراد هیستریک بیشتر اتفاق می‌افتد.

واکنش وارونه: انجام عملی بر خلاف خواسته یا امیال شرم آور به منظور موجه جلوه دادن آن.

واپس زنی: اندیشه یا احساس ناپذیرفتنی که از سطح آگاه به قلمرو ناآگاه دور رانده می‌شود.

جنسی سازی: دادن اهمیت جنسی به رفتارهای جنسی خود و دیگران به منظور رد اضطراب‌های مرتبط به تکانه‌های جنسی.

3. انواع مکانیسم های دفاعی پخته

نوع دوستی: عمل سازنده ای که در خدمت به دیگران باشد و با ارضا میل درونی همراه شود. این مکانیسم نوعی واکنش وارونه خوش خیم است.

شوخ طبعی: موقعیت‌های اضطراب زا با ابراز احساسات و افکار همراه با شوخی باشد.

ریاضت کشی: حدف آثار لذت بخش تجارب که نوعی ارضا از طریق چشم پوشی است.

سرکوبی: تصمیم آگاهانه یا نیمه آگاهانه برای به تعویق انداخت یک تکانه.

پیش بینی: طرح ریزی واقع بینانه برای تحمل ناراحتی‌های درونی که نسبت به یک رویداد در آینده باشد.

والایش: تغییر شکل امیال و خواسته‌های نامقبول به رفتار و اعمال مقبول و جامعه پسند.

4. مکانیسم های دفاعی متفرقه

همانند سازی: صفات و اعمال دیگران را درونی کرده و با آن همانند سازی می‌کند. عکس فرافکنی محسوب می‌شود.

باطل سازی: فرد برای از بین بردن اثر کار نامقبول خود کار دیگری انجام می‌دهد.

جبران: وسیله یا کارهایی که فرد برای سرپوش گذاشتن روی ضعف‌ها و کمبودهای خود انجام می‌دهد.

تحقیر دیگران: تضعییف دیگران برای پوشاندن عیب‌های خود.

تثبیت: ماندن فرد در مراحل پایین تر رشد روانی به گونه ای که با سن یا رشد جسمی فرد متناسب نباشد.

فرار: گریز از یک اضطراب با توسل به رفتارهای متفرقه مثل خوردن الکل یا مصرف مواد.

برای دریافت مشاوره در زمینه مکانیسم های دفاعی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

منبع: مکانیسم های دفاعی | انواع مکانیسم های دفاعی در روانشناسی